ΑΠΟΨΕΙΣ
ΠΩΣ Ο ΤΡΑΜΠ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΕΡΜΑΤΙΣΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

Του Ayman Abdel Nour

Το καλοκαίρι του 2011, καθώς το ειρηνικό κίνημα διαμαρτυρίας της Συρίας άρχισε να μεταλλάσσεται σε έναν πλήρη εμφύλιο πόλεμο, ακτιβιστές της συριακής αντιπολίτευσης παρακάλεσαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, να βοηθήσει τις προσπάθειές τους να εκδιώξουν τον αυταρχικό ηγέτη της χώρας, Μπασάρ αλ Άσαντ.

Οι αντιφρονούντες έγιναν δεκτοί με μεγάλη θέρμη και συμπάθεια από αξιωματούχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και από νομοθέτες και των δύο πολιτικών κομμάτων, αλλά η κυβέρνηση Ομπάμα -ήδη επικεντρωμένη στο να εμποδίσει το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και θέλοντας να αποφύγει το τέλμα μιας σεχταριστικής σύγκρουσης- αρνήθηκε να παρέμβει. Για τα επόμενα πεντέμισι χρόνια, καθώς ο πόλεμος στην Συρία σκότωνε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και εκτόπιζε εκατομμύρια, ο Ομπάμα προσέφερε ρητορική και ανθρωπιστική υποστήριξη στους Σύρους αντάρτες, αλλά λίγα περισσότερα˙ επανειλημμένα απέτυχε να προχωρήσει στο είδος της αποφασιστικής δράσης που θα μπορούσε να έχει τελειώσει την βάναυση διακυβέρνηση του Άσαντ ή να αλλάξει την πορεία της αιματηρής σύγκρουσης.

Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2017, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει αντιμετωπίσει συχνή κριτική [2] για έλλειψη συνεκτικής εξωτερικής πολιτικής και προφανή περιφρόνηση προς την παραδοσιακή διπλωματία. Αλλά ο Τραμπ έχει αποδειχθεί ότι είναι ικανός για τολμηρή λήψη αποφάσεων και ότι δεν φοβάται την αντιπαράθεση. Στην περίπτωση της Συρίας, για παράδειγμα, ο Τραμπ απάντησε δύο φορές στην χρήση χημικών όπλων από τον Άσαντ με άμεσες επιθέσεις εναντίον του [3] -σε πλήρη αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο οποίος χαρακτήρισε τα χημικά όπλα «κόκκινη γραμμή», και στην συνέχεια έμεινε παθητικά στο πλάι όταν ο Άσαντ τα χρησιμοποίησε εναντίον Σύρων αμάχων. Αν και οι αντιφατικές δηλώσεις του μπορεί να απογοητεύουν τους αναλυτές εξωτερικής πολιτικής και τους παλιούς συμμάχους των ΗΠΑ, η ad hoc, αντιδραστική προσέγγιση του Trump στις διεθνείς προκλήσεις αποδείχθηκε συχνά πιο αποτελεσματική [4] από ό, τι θα ήθελαν να παραδεχτούν οι επικριτές του. Ακόμη και οι αποφάσεις του Τραμπ να ακυρωθεί η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και να φονευθεί ο διοικητής της Ιρανικής Δύναμης Quds, στρατηγός Κασέμ Σολεϊμανί [5] -αναμφισβήτητα οι πιο τολμηρές και αμφιλεγόμενες κινήσεις εξωτερικής πολιτικής της προεδρίας του- μέχρι στιγμής απέτυχαν να προκαλέσουν τις καταστροφικές συνέπειες που τόσο ευρέως είχαν προβλεφθεί ως το άμεσο επακόλουθό τους.

Είναι καιρός ο Τραμπ να ενεργήσει για μια ακόμη φορά με τόλμη, επιτυγχάνοντας μια μεγάλη συμφωνία στην Συρία. Χάρη σε ένα ασυνήθιστο σύνολο οικονομικών, γεωπολιτικών και επιδημιολογικών συνθηκών, η κυβέρνηση Τραμπ έχει μια ιστορική ευκαιρία να θέσει τέρμα στην σύγκρουση που καταστρέφει την χώρα για σχεδόν εννέα χρόνια. Η οικονομία της Συρίας είχε επιδεινωθεί κατά την διάρκεια του μακρού πολέμου, αλλά τους τελευταίους μήνες, η οικονομική κρίση στον γειτονικό Λίβανο την ώθησε σε κατάσταση πλήρους κατάρρευσης. Ο στρατός της Συρίας έχει εξασθενίσει άσχημα, αναγκάζοντας τους πιστούς του Άσαντ να αμφισβητήσουν ανοιχτά τη νομιμοποίηση του καθεστώτος για πρώτη φορά. Η Ρωσία και η Τουρκία, οι οποίες στηρίζουν αντιτιθέμενες πλευρές στην σύγκρουση, αντιμετωπίζουν η καθεμία τις δικές τους σημαντικές εσωτερικές οικονομικές δυσχέρειες –που τώρα ξαφνικά επιδεινώθηκαν με την άφιξη του νέου κορωνοϊού. Η λεγόμενη ειρηνευτική διαδικασία της Αστάνα, η οποία καθορίστηκε σε μια συμφωνία το 2017 μεταξύ Ιράν, Ρωσίας και Τουρκίας, καταρρέει, με ένα συρρικνωμένο Ιράν να ενεργεί ολοένα και περισσότερο ως ο χαλαστής [της συμφωνίας]. Ακόμη και μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 5 Μαρτίου [6] μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας στην Idlib, το τελευταίο εναπομείναν προπύργιο της Συρίας, έχει αρχίσει να καταρρέει, λίγες μόνο εβδομάδες μετά την υπογραφή της. Με το να ενεργήσουν γρήγορα και προσφέροντας σε αμφότερες τις χώρες -και ιδίως στην Ρωσία- τρόπους για να σώσουν το γόητρό τους φεύγοντας από μια διαμάχη που δεν μπορούν πλέον να αντέξουν, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ολοκληρώσουν τον πόλεμο στην Συρία μια για πάντα.

Οικονομική κατάρρευση

Στις περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς της Συρίας, η οικονομία είναι κατεστραμμένη [7]. Τα καύσιμα και το οικιακό αέριο είναι λιγοστά, και οι ελλείψεις βασικών αγαθών, σε συνδυασμό με μια συριακή λίρα σε ελεύθερη πτώση, έχουν στείλει τις τιμές στα ύψη. Για πρώτη φορά σε δεκαετίες, οι ελλείψεις σιταριού απειλούν τώρα τις κρατικές επιδοτήσεις ψωμιού που αποτελούν κρίσιμο θεμέλιο για τη νομιμοποίηση του καθεστώτος. Σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρύψει την αδυναμία της να παράσχει στους Σύρους αρκετό ψωμί, η κυβέρνηση ξεκίνησε «καινοτόμες» νέες μεθόδους διανομής: Μοιράζει το ψωμί από φορτηγά αντί από τα παραδοσιακά αρτοποιεία και εκδίδει ηλεκτρονικές κάρτες σιτηρέσιου σε κάθε νοικοκυριό˙ εάν οι Σύριοι δεν λαμβάνουν ψωμί για να ταΐσουν τις οικογένειές τους, η κυβέρνηση μπορεί τώρα να υποστηρίξει ότι οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έτρεξαν αρκετά γρήγορα [8] για να προλάβουν το φορτηγό με τα ψωμιά ή χάλασαν απρόσεκτα τα ευαίσθητα ηλεκτρονικά στοιχεία στις κάρτες τους. Οι διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος είναι συνεχείς και οι άλλοτε ένθερμοι υποστηρικτές του καθεστώτος έχουν αρχίσει να ασκούν ανοιχτή κριτική στον Άσαντ και την παρέα του, κραυγάζοντας για την αχαλίνωτη διαφθορά που έχει ωθήσει εκατομμύρια ανθρώπους στην απόλυτη φτώχεια.

Η πολεμική αεροπορία του Άσαντ είναι τώρα τόσο αδύναμη που, τον Φεβρουάριο, η Τουρκία μπόρεσε να επιβάλει απαγόρευση πτήσεων [9] πάνω από την Ιντλίμπ χρησιμοποιώντας μόνο δύο μαχητικά αεροσκάφη F-16 παράλληλα με έναν στόλο drones. Η τελευταία φορά που η Συρία αγόρασε στρατιωτικά αεροσκάφη σε μεγάλες ποσότητες ήταν το 1983 (αν και απέκτησε έναν επιπλέον μικρό αριθμό το 1996). Προς το παρόν, ο Άσαντ διαθέτει μόνο περίπου 30 λειτουργικά αεροσκάφη και η κυβέρνησή του δεν διαθέτει ανταλλακτικά για να τα επισκευάζει όταν χαλούν. Ο συριακός στρατός επίσης είναι εξαντλημένος και χωρίς ηθικό. Μετά από μήνες προετοιμασίας για μια ηρωική τελευταία μάχη για να «απελευθερώσουν» την βορειοδυτική περιοχή της Idlib, τα στρατεύματα σοκαρίστηκαν όταν η προέλασή τους σταμάτησε πρόωρα από την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στις 5 Μαρτίου -μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που αφορούσε το έδαφος της Συρίας, ωστόσο ολοκληρώθηκε χωρίς συμμετοχή του προέδρου της Συρίας. Για πολλούς στρατιώτες, το να μάθουν ότι ο ηγέτης τους είχε αποκλειστεί από τις συζητήσεις κατάπαυσης του πυρός ήταν μια στιγμή τρομακτικής αποκάλυψης που έδειξε ξεκάθαρα την αλήθεια για την υποταγή του ηγέτη τους στην Ρωσία.

Ρωσικές φιλοδοξίες

Αν και ο πόλεμος στην Συρία είναι ένας από τους πιο περίπλοκους [10] της σύγχρονης εποχής, οι λόγοι για τους οποίους ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ενεπλάκη σε αυτόν, τον Σεπτέμβριο του 2015, ήταν σχετικά απλοί. Ο Πούτιν ήλπιζε να ανεβάσει το status της Ρωσίας και να λαμπρύνει την δική του διεθνή φήμη. Καθιστώντας την Ρωσία απαραίτητη στην εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους (ή ISIS), ο Πούτιν ήλπιζε να κάνει την χώρα του ισότιμο εταίρο με την Δύση στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, όπως και η Σοβιετική Ένωση συνεργάστηκε με τους Συμμάχους για να νικηθεί ο Ναζισμός. Ο Πούτιν κατέστησε αυτό το όραμα σαφές όταν, σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη λίγο πριν από την ρωσική επέμβαση στην Συρία, επαίνεσε [11] την διάσκεψη της Γιάλτας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για την τοποθέτηση «σταθερών θεμελίων για τη μεταπολεμική παγκόσμια τάξη». Δεν είναι περίεργο να πούμε ότι ο Πούτιν ήλπιζε ότι, με την συμμετοχή της Ρωσίας στον πόλεμο στην Συρία, αργότερα θα βρισκόταν στην θέση του Στάλιν στην Γιάλτα, συναντώμενος με τους ηγέτες των άλλων μεγάλων δυνάμεων του κόσμου και αναδιοργανώνοντας τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής.

Τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί έτσι. Η Ρωσία έχει πλέον φτάσει στο απόλυτο όριο του τι μπορεί να επιτύχει στην Συρία, είτε πρόκειται για την πώληση όπλων είτε για να λαμπρύνει την φήμη της ενώπιον της διεθνούς κοινότητας. Η περαιτέρω εμπλοκή στην Συρία απειλεί τώρα να βλάψει πραγματικά την εικόνα της Ρωσίας αποκαλύπτοντας την αποτυχία των όπλων της ενάντια στο ανώτερο οπλοστάσιο της Τουρκίας. Ο στρατός της Συρίας εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την άνευ όρων υποστήριξη της Ρωσίας και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι οι Ρώσοι χάνουν την υπομονή τους με τον Άσαντ και αμφισβητούν την σοφία του να συνεχίσουν να βοηθούν το καθεστώς του. Την περασμένη εβδομάδα, ένα ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων που ανήκει σε έναν στενό σύμμαχο του Πούτιν δημοσίευσε μια έντονη επίθεση [12] στην αδυναμία και την διαφθορά του Άσαντ. Η είδηση ότι ο Άσαντ ξόδεψε πρόσφατα 30 εκατομμύρια δολάρια σε έναν πίνακα του David Hockney [13] ως δώρο για την σύζυγό του, Asma, αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε ένα ρωσικό μέσο μαζικής ενημέρωσης, επίσης. Αλλά το πιο καταστροφικό για το συριακό καθεστώς ήταν ένα πρόσφατο άρθρο [14] του πρώην πρεσβευτή της Ρωσίας στην Συρία, Aleksandr Aksenenok, στο οποίο υποστήριξε ότι ο Άσαντ είναι εμμονικός με την στρατιωτική νίκη, όλο και περισσότερο διαζευγμένος από την πραγματικότητα, και ανίκανος να ανοικοδομήσει τη μεταπολεμική Συρία και να την μετατρέψει ξανά σε λειτουργική χώρα.

Με τις τιμές του πετρελαίου να αγγίζουν νέα χαμηλά επίπεδα, ο Πούτιν έχει μεγάλη ανάγκη για νέες πηγές εσόδων. Μια ειρηνευτική συμφωνία που θα επέτρεπε την έναρξη έργων ανασυγκρότησης θα προσέφερε στην Ρωσία την ευκαιρία να ανακτήσει μερικά από τα χρήματα που έχει ξοδέψει για την υποστήριξη του Άσαντ -παρέχοντας στις ρωσικές επιχειρήσεις μια ροή προσοδοφόρων συμβολαίων που σχετίζονται με την ανοικοδόμηση [15]- και επίσης θα έδινε στον Πούτιν μια διεθνή πολιτική νίκη. Ο Πούτιν δεν θα παραιτηθεί από την ιδέα ενός ηγετικού ρόλου για την Ρωσία στη μεταπολεμική Συρία, αλλά θα εγκαταλείψει πρόθυμα τον ίδιο τον Άσαντ ως μέσο για τον σκοπό αυτό.

Η κυβέρνηση Τραμπ πρέπει να επικεντρωθεί, πρωτίστως, στο να φέρει την Ρωσία στο τραπέζι. Αλλά και η Τουρκία έχει μεγάλη ανάγκη μια συμφωνία. Η εγχώρια οικονομική κατάστασή της επιδεινώνεται και οι εντάσεις στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, γνωστό ως AKP, αυξάνονται. Για τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το ανθρώπινο και το οικονομικό κόστος της παρέμβασης στην Συρία έχει καταστεί μη βιώσιμο. Η Τουρκία δεν μπορεί να πετύχει στην Συρία χωρίς την υποστήριξη του ΝΑΤΟ και ο Ερντογάν φοβάται μια ξαφνική απόσυρση της Αμερικής από τα βορειοανατολικά της Συρίας. Από την κατάπαυση του πυρός στις 5 Μαρτίου στην Idlib, η Τουρκία άρχισε, δοκιμαστικά, να συνεργάζεται με την Ρωσία. Ωστόσο, ο Ερντογάν βασίζεται στην αμερικανική στρατιωτική βοήθεια, που παρέχεται τόσο διμερώς όσο και μέσω του ΝΑΤΟ, και θα καλωσορίσει την συμμετοχή της κυβέρνησης Τραμπ στο να τερματίσει την σύγκρουση.

Ένα βήμα προς την ειρήνη

Ο οδικός χάρτης για μια ειρηνική, υπό την ηγεσία της Συρίας δημοκρατική πολιτική μετάβαση υπάρχει ήδη. Διατυπώθηκε στο ψήφισμα 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και εγκρίθηκε ομόφωνα τον Δεκέμβριο του 2015. Ωστόσο, η κατάπαυση του πυρός είναι το πρώτο βήμα και ο Τραμπ πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να το επιτύχει. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανώς ο μόνος παγκόσμιος ηγέτης που μπορεί να το κάνει.

Είναι αλήθεια ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν την θέση που είχαν κάποτε στη Μέση Ανατολή, αλλά ο Πούτιν δεν θα διστάσει να ακολουθήσει τον Τραμπ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων -εν μέρει επειδή θα κολακεύει τις φιλοδοξίες του για μια «νέα Γιάλτα», αλλά κυρίως επειδή έχει λίγες επιλογές. Αφού συνάψει συμφωνία με την Ρωσία και διασφαλίσει την συνθηκολόγηση του Άσαντ, ο Τραμπ μπορεί να προσεγγίσει τον Ερντογάν και από εκεί να θέσει την Συρία στο δρόμο προς μια δημοκρατική μετάβαση και ειρηνική ανοικοδόμηση. Ο πόλεμος στην Συρία είναι μπερδεμένος˙ πολλά συμφέροντα θα πρέπει να εξυπηρετηθούν και πολλά προβλήματα να επιλυθούν στην τελική συμφωνία. Αλλά μια συμφωνία με την Ρωσία και την Τουρκία που θα οδηγήσει σε μια διαρκή κατάπαυση του πυρός και στην απομάκρυνση του Άσαντ, είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα˙ μετά από αυτό, οι Κούρδοι θα ανέβουν εύκολα στο τρένο. Ο Τραμπ έχει αποδείξει ότι μπορεί να ενεργήσει με τόλμη. Επιτυγχάνοντας μια μεγάλη συμφωνία στην Συρία, θα δείξει για άλλη μια φορά στον κόσμο ότι μπορεί να φέρει απτά αποτελέσματα.

 

Σύνδεσμοι:

[1] http://www.naharnet.com/stories/en/11840
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2020-01-22/cost-incoherent-…
[3] https://www.newyorker.com/news/news-desk/trump-strikes-syriaand-russia-a…
[4] https://www.cfr.org/sites/default/files/report_pdf/CSR%2084_Blackwill_Tr…
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2020-01-15/ordinary-brother…
[6] https://www.theguardian.com/world/2020/mar/05/russia-and-turkey-agree-ce…
[7] https://www.theguardian.com/world/2020/apr/10/after-war-now-have-this-sy…
[8] https://www.middleeastmonitor.com/20200327-desperate-syrians-run-after-b…
[9] https://ahvalnews.com/turkey-drones/turkeys-effective-drone-campaign-ove…
[10] https://www.iwm.org.uk/history/why-is-syria-a-complex-conflict
[11] https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/putin-s-goal-is-a-new…
[12] https://english.alaraby.co.uk/english/news/2020/4/19/russian-news-agency…
[13] https://syrianobserver.com/EN/news/57501/rami-makhlouf-and-his-father-re…
[14] https://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/comments/war-the-eco…
[15] https://users/katherinezoepf/Desktop/offer%20Russia%20a%20chance%20to%20…

 

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc. All rights reserved.

 

(Σημ: Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις)

 

Πηγή: Foreignaffairs.gr

Related Post

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *