Γράφει ο Γιάννης Μήτσιος *
Η εκλογή Τραμπ στην θέση του ισχυρότερου ανθρώπου του πλανήτη με το σύνθημα «πρώτα η Αμερική» συμβολίζει την αγωνία της υπερδύναμης για να κρατηθεί στην κυρίαρχη θέση. Μια σειρά όμως πρόσφατων γεγονότων τόσο εσωτερικά αλλά και εξωτερικά δείχνουν μια Αμερική αμήχανη σε ρόλο αναζήτησης ρόλου σε έναν παγκόσμια και μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Οι ΗΠΑ απόλαυσαν την 30ετή σχεδόν απόλυτη πλανητική ηγεμονία τους μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989-1990 και έρχεται σιγά-σιγά η φάση της έκλειψης αυτής της ηγεμονίας.
Οι αυτοκρατορίες ιστορικά έχουν φάσεις ακμής και παρακμής με αποκορύφωμα την πτώση τους. Κύρια κοινά στοιχεία παρακμής και πτώσης μπορεί να χαρακτηριστούν:
α) Το φαινόμενο της υπερεξάπλωσης, (overstretching syndrome), με αδυναμία στην οικονομική και στρατιωτική παρουσία σε όλα τα μέτωπα
β)η απουσία εσωτερικής συνοχής και πολιτικής σταθερότητας (Ρώμη, Βυζάντιο, Οθωμανοί κλπ)
γ)ο συσχετισμός αντίπαλων δυνάμεων, με μπλοκ ανταγωνιστικών συμμαχιών αλλά και πολλών εχθρών ταυτόχρονα
δ)φυσικές καταστροφές
Πολιτικά στο εσωτερικό μέτωπο κυριαρχεί ένα απίστευτο μίσος, μεγάλες διαχωριστικές γραμμές και πόλωση μεταξύ πολιτών, κομμάτων, οργανωμένων συμφερόντων, ΜΜΕ κλπ. Η Προεδρία Τραμπ μέχρι τώρα σημαδεύτηκε από πολλές αλλαγές στενών συμβούλων, (που τον βοήθησαν να έρθει στην εξουσία διαμορφώνοντας το πολιτικό πρόγραμμα και την ιδεολογική πλατφόρμα του), παραιτήσεις, διαρροές, ρωσοφοβία, ήττα στην αλλαγή του νόμου Obama Care, (ο πρόεδρος δεν ελέγχει ούτε το κόμμα του), λυσσαλέες αντιδράσεις του κατεστημένου και μεγάλου μέρους των συστημικών ΜΜΕ, ξύπνημα εθνοφυλετικών διαφορών και εντάσεων που λύνονται με τα όπλα και με αίμα (Σαρλότελβιλ), ένταση για τον εθνικό ύμνο στο πρωτάθλημα του NFL κλπ.
Πολλοί αμερικανοί αναλυτές περιγράφουν την προεδρία Τραμπ ως μια αδύναμη προεδρία (lame duck presidency) και ότι μετατρέπεται σταδιακά όμηρος του κύκλου στελεχών της Goldman Sachs Alumni, του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος και της φράξιας των νεοσυντηρητικών (neocons) απομακρυνόμενος σταδιακά από όλα όσα είχε υποσχεθεί στον αμερικανό λαό, που τον εξέλεξε για την αντισυστημικότητά του.
Οικονομική κατάσταση
Οι ΗΠΑ σήμερα έχουν 41 τρις δολ.!!! Χρέος (20 δημόσιο και 21 ιδιωτικό) και θα πρέπει να το αυξήσει το κογκρέσο και ο Λευκός Οίκος, με νόμο το ύψος του δημοσίου χρέους αλλιώς η αμερικανική κυβέρνηση θα προβεί σε παύση πληρωμών. Κάθε νοικοκυριό έχει χρέος 329.961 δολάρια –ποσό περίπου 6 φορές υψηλότερο από το μέσο ετήσιο εισόδημα ενός αμερικανικού νοικοκυριού. Για την ιστορία σημειώνουμε ότι το χρέος αυτό είναι 14 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο του 1980, όταν την προεδρία των ΗΠΑ ανελάμβανε ο Ρόναλντ Ρήγκαν.
Ένα τέτοιο δυσθεώρητο χρέος μπορεί να προκαλέσει την σταδιακή μείωση αμυντικών δαπανών, τη ρευστοποίηση ομολόγων αμερικανικού δημοσίου και δολαρίων από Funds και χώρες στα αποθέματά τους (π.χ Ρωσία), επαναπατρισμό χρυσού που φυλάσσουν άλλες χώρες μέσα στις ΗΠΑ (πχ Γερμανία) και αν συνδυαστεί με κινήσεις αποδολαριοποίησης μέρους των διεθνών εμπορικών συναλλαγών μαζί με μια πολύ πιθανή παγκόσμια οικονομική κρίση τότε θα μιλάμε για κατάρρευση.
Εξωτερικές Σχέσεις: Νεοαπομονωτισμός ή επιλεκτικές συμμαχίες;
Τι γίνεται όμως όταν δεν πάει τίποτα σωστά στο εσωτερικό μέτωπο και στα οικονομικά; Η απάντηση ιστορικά είναι ο πόλεμος, (πατήρ πάντων για τους αρχαίους). Τον περασμένο αιώνα, ο Α΄ΠΠ διέλυσε τη Γερμανική, Αυστροουγγρική, Οθωμανική και Ρωσική Αυτοκρατορία. Ο Β΄ΠΠ την Βρετανική, τη Γαλλική, την Ιαπωνική και την Ιταλική, ενώ στο Αφγανιστάν έσβησε το 1989 η Σοβιετική Ένωση.
Ο Τράμπ εξελέγη με την ατζέντα: πρώτα η Αμερική, ότι δεν θα κάνει τον «χωροφύλακα» του πλανήτη, ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει μέλλον και έπρεπε οι ΗΠΑ να απεμπλακούν από το βάλτο της Μ. Ανατολής. Πόσο όμως απέχει η προεκλογική ρητορική με την πραγματικότητα; Στους δέκα πρώτους μήνες του Τραμπ, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες, με ότι συνεπάγεται για την αξιοπιστία τους, όπως η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, η Διατλαντική Συμφωνία για το Εμπόριο, η NAFTA, η UNESCO και με αποκορύφωμα τη Συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν που συνυπέγραψαν με Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρωσία και Μεγ. Βρετανία.
Παράλληλα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις με τα πυρηνικά της Βόρειας Κορέας, τη νέα αποστολή χιλιάδων αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν, το βάλτο της Μ. Ανατολής (Συρία-Τουρκία-Κουρδικό-Ιράκ), τη Ρωσία, τη συμμαχία με Ισραήλ Σ. Αραβία, ΗΑΕ απέναντι στο Ιράν, το ρόλο του ΝΑΤΟ, τις σχέσεις με Μεξικό και Βενεζουέλα, την άνοδο της Κίνας και μια Ευρωπαϊκή Ένωση στον κόσμο της. Πόσο μπορεί να αντέξει η υπερδύναμη τόσα πολλά μέτωπα και πως θα τα διαχειριστεί όταν Πρόεδρος και υπ. Εξωτερικών, σχεδιάζουν την εξωτερική πολιτική και μιλάνε μέσω twitter;
Η χρήση της δύναμης στο διεθνές περιβάλλον απαιτεί ωριμότητα, σύνεση και ευθύνη. Όταν χρησιμοποιηθεί όμως για να καλυφθούν εσωτερικές κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές κρίσεις οδηγεί με μαθηματική και ιστορική ακρίβεια στην παρακμή. Η αλαζονεία γίνεται ύβρις και την ύβρη την ακολουθεί η Νέμεσις.
- Πολιτικός Επιστήμων- Διεθνολόγος, Μ.Α Παν/μιου Northeastern Βοστώνης
- mignatiou.com
