Εφοπλιστές έβγαζαν $5 εκατ. την «καραβιά» – Πώς η αφρόκρεμα του ελληνικού αλλά και του παγκόσμιου εφοπλισμού έσπασε τον αποκλεισμό των ΗΠΑ στον Μαδούρο και έβγαλε τρελά λεφτά – Τι λένε οι ειδικοί για την επιβολή κυρώσεων και τις νομικές ή επιχειρηματικές ενέργειες που ενδείκνυται να γίνουν

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες οι αμερικανικές αρχές εξετάζουν την επιβολή κυρώσεων σε περίπου 50 πλοία για συμμετοχή στο εμπόριο πετρελαίου της Βενεζουέλας. Κατά τις ίδιες πληροφορίες στο «μικροσκόπιο» έχουν μπει, μεταξύ άλλων, 25 μεγάλα δεξαμενόπλοια και 17 μικρότερα.

Ανάμεσά τους βρίσκονται και εταιρείες κορυφαίων, διεθνώς, Ελλήνων πλοιοκτητών και πολλών άλλων μη Αμερικανών, οι οποίοι στην ουσία δεν παρανόμησαν, όμως δεν υπάκουσαν στα θέλω των παντοδύναμων ΗΠΑ.

Η πρόσφατη δημοσιοποίηση από τις αμερικανικές αρχές των ονομάτων τεσσάρων ελληνικών δεξαμενόπλοιων που έκαναν μεταφορά πετρελαίου από τη Βενεζουέλα έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα προς κάθε πλευρά.

«Με κοιτάς που σε κοιτάω;» είπαν οι Αμερικανοί και προειδοποίησαν, στην πράξη, ότι ήρθε η ώρα να υπακούσουν όλοι στα κελεύσματά τους, διότι σε διαφορετική περίπτωση οι επιπτώσεις θα είναι βαριές.

Υψηλόβαθμα στελέχη της ναυτιλιακής κοινότητας επισήμαναν στο «ΘΕΜΑ» τη χειρουργικής ακρίβειας κίνηση των ΗΠΑ:

«Εβαλαν στη μαύρη λίστα τα συγκεκριμένα πλοία και δημοσιοποίησαν το όνομα της μονοβάπορης πλοιοκτήτριας εταιρείας στην οποία ανήκει το καθένα από αυτά και όχι το όνομα της διαχειρίστριας εταιρείας. Τα ονόματα των Ελλήνων εφοπλιστών εμφανίζονται στη διαχειρίστρια εταιρεία – τον όμιλο και όχι την πλοιοκτήτρια. Αρα δεν θα κάνουν οι αμερικανικές αρχές οικονομικό έλεγχο στους ομίλους και η όποια ζημιά θα περιοριστεί στο κάθε πλοίο ξεχωριστά. Δεν πιστεύουμε ότι θα κάνουν οι Αμερικανοί άρση νομικής προσωπικότητας – το λεγόμενο piercing the corporate veil.

Πρόκειται σαφώς για μήνυμα προς τους εφοπλιστές ότι αν συνεχίσουν να αγνοούν τους περιοριστικούς όρους των ΗΠΑ προς τη Βενεζουέλα η κατάσταση θα χειροτερέψει πολύ γρήγορα γι’ αυτούς».

Βεβαίως, ακολουθώντας το νήμα πλοίο – πλοιοκτήτρια – διαχειρίστρια εταιρεία καταλήγεις στον πλοιοκτήτη. Ομως τα ονόματα των εφοπλιστών -Γιώργος Προκοπίου, Ντίνος Μαρτίνος, Νίκος Μουνδρέας και Παύλος Κορώνης- τα δημοσίευσαν τα διεθνή ΜΜΕ και όχι οι αμερικανικές αρχές. Ειδοποιός διαφορά, η οποία θυμίζει κινήσεις σε διπλωματική σκακιέρα με αποδέκτες όλους τους παίκτες της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας. Ητοι «έχουμε και άλλα ράμματα για τη γούνα σας, γι’ αυτό μαζευτείτε».

Προκειμένου να γίνει κατανοητή η σοβαρότητα της υπόθεσης, κύκλοι της ναυτιλίας τη συνέκριναν με τις κυρώσεις των ΗΠΑ στο Ιράν: «Τότε οι ΗΠΑ είπαν ξεκάθαρα ότι όποιος συνεργαστεί με ιρανικών συμφερόντων εταιρείες θα έχει σοβαρές επιπτώσεις. Κλείσανε αμέσως γραφεία στο Ιράν, νηογνώμονες έδιωξαν πλοία ιρανικών συμφερόντων και διέγραψαν πλοία, οι τράπεζες μπλόκαραν τις χρηματοδοτήσεις, ασφαλιστικές εταιρείες σταμάτησαν τις καλύψεις. Η απομόνωση του Ιράν ήταν σχεδόν απόλυτη. Με την υπόθεση της Βενεζουέλας η κατάσταση ήταν πιο χαλαρή και οι οδηγίες πιο γενικές. Τώρα αρχίζουν και σφίγγουν τα πράγματα».

Στη ναυτιλία ήταν γνωστό ότι σχεδόν εδώ και δύο χρόνια δεξαμενόπλοια μη αμερικανικών συμφερόντων μετέφεραν πετρέλαιο της Βενεζουέλας προς τρίτες χώρες.

Οσοι το έκαναν έπαιρναν ρίσκο, χωρίς όμως να παραβαίνουν κάποιον νόμο, αλλά μόνο τις οδηγίες των ΗΠΑ.

Ωστόσο, τα κέρδη ήταν τεράστια και μπορεί να έφταναν ακόμη και τα 5 εκατ. δολάρια ανά ταξίδι. Οπως είπε και κάποιος γνώστης των ναυτιλιακών δρώμενων, «τρελή κονόμα».

«Η ναυτιλιακή βιομηχανία ανέκαθεν κινούνταν με αυτή τη λογική. Θα το κάνεις, ναι ή όχι; Ο καθένας ζυγίζει την κατάσταση και αποφασίζει αν θα ρισκάρει. Γι’ αυτό λέγεται και ρίσκο. Big risk – big reward (σ.σ.: μεγάλο ρίσκο – μεγάλη ανταμοιβή)», επισήμανε οικονομικό στέλεχος ναυτιλιακής εταιρείας στο «ΘΕΜΑ».

Τώρα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα νηολόγια όπου είναι εγγεγραμμένα τα πλοία, δηλαδή στις σημαίες: «Περιμένουμε να δούμε τι θα κάνουν τα νηολόγια, αν θα διώξουν πλοία που έσπασαν τον αποκλεισμό των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα, όπως συνέβη με το Ιράν. Εμείς, πάντως, κάνουμε ανεπίσημες συναντήσεις με στελέχη εταιρειών και τους ενημερώνουμε ότι εάν πάνε Βενεζουέλα δεν θα τους καλύψουμε με πιστοποιητικά αξιοπλοΐας. Εχουμε χάσει πελάτες που μας ζητούσαν επιμόνως να πάμε να κάνουμε επιθεώρηση σε πλοίο τους που ήταν στη Βενεζουέλα. Αρνηθήκαμε και πήγανε σε άλλον νηογνώμονα», είπε στέλεχος μεγάλου νηογνώμονα.

Ξετυλίγεται το κουβάρι

Η αρχή της ιστορίας ανάγεται την 1η Νοεμβρίου του 2018, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εξέδωσε την Εκτελεστική Οδηγία (Executive Order) Νο13850, με την οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις κατά οποιουδήποτε προσώπου επιχειρούσε δραστηριότητες στον τομέα αγοραπωλησίας χρυσού και αφορούσε την οικονομία της Βενεζουέλας ή και οποιονδήποτε άλλον τομέα της οικονομίας της χώρας αυτής, όπως θα καθοριζόταν από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με την παραπάνω Εκτελεστική Οδηγία, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών μπορούσε να επιβάλει κυρώσεις τόσο σε φυσικά όσο και σε νομικά πρόσωπα τα οποία είχαν παράσχει την οποιαδήποτε πράξη βοήθειας ή υπηρεσίας στην οικονομία της Βενεζουέλας και ανήκαν ή ελέγχονταν από φυσικά πρόσωπα στα οποία είχαν επιβληθεί κυρώσεις.

Την 28η Ιανουαρίου του 2019 ο γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ αποφάσισε ότι οι παραπάνω κυρώσεις θα επεκτείνονταν και στις δραστηριότητες αγοραπωλησίας και μεταφοράς πετρελαίου της Βενεζουέλας.

Με βάση την απόφαση αυτή ο αρμόδιος δημόσιος οργανισμός με τίτλο «Γραφείο Ελέγχου Αλλοδαπής Περιουσίας» (Office Foreign Assets Control – OFAC), επέβαλε κυρώσεις και έθεσε σε μαύρη λίστα την κρατική εταιρεία της Βενεζουέλας,PDVSA, η οποία διαχειρίζεται την εμπορία και μεταφορά των πετρελαϊκών προϊόντων της Βενεζουέλας.

Κυρώσεις, όμως, επιβλήθηκαν και κατά άλλων φυσικών και νομικών προσώπων, τα οποία παρείχαν την οποιαδήποτε βοήθεια ή υπηρεσία τους στην PDVSA. Αρχικά οι κυρώσεις αφορούσαν τα φυσικά πρόσωπα αμερικανικής υπηκοότητας ή τα νομικά πρόσωπα που είχαν την έδρα τους σε αμερικανικό έδαφος.

Οι κυρώσεις

Γρήγορα όμως επεκτάθηκαν και σε οποιαδήποτε άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία, κατά την κρίση του OFAC, είτε παρείχαν βοήθεια ή διευκόλυνση με οποιονδήποτε τρόπο ή προσέφεραν υπηρεσίες παντοιοτρόπως στην PDVSA και γενικότερα στην εξυπηρέτηση της οικονομίας της Βενεζουέλας.

Δικαιολογητικός λόγος της επιβολής των κυρώσεων από το αμερικανικό κράτος ήταν η αναγκαιότητα επιβολής περιορισμών στην εξυπηρέτηση της κυβέρνησης Μαδούρο για την προστασία του λαού της Βενεζουέλας από την άφρονα εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της χώρας από τον δικτάτορα Μαδούρο.

Τον Αύγουστο του 2019 ο Τραμπ εξέδωσε κι άλλη Εκτελεστική Οδηγία με περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά τις κυρώσεις σε βάρος της Βενεζουέλας. Οπως αναφέρεται, μπλοκάρει-παγώνει περιουσιακά στοιχεία της κυβέρνησης Μαδούρο, όλοι οι κάτοικοι-υπήκοοι ΗΠΑ απαγορεύεται να κάνουν οποιαδήποτε συναλλαγή με τη Βενεζουέλα, ενώ οι non-U.S. persons έχουν τον κίνδυνο επιβολής των απαγορεύσεων (sanctions) εάν συνδράμουν ή υποστηρίξουν την κυβέρνησης της Βενεζουέλας – συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς αγαθών από ή προς πρόσωπα-οντότητες του Δημοσίου της Βενεζουέλας.

Πριν από την επιβολή των παραπάνω αμερικανικών κυρώσεων στις 28 Ιανουαρίου του 2019, πολλοί πλοιοκτήτες, με πλοία είτε υπό ελληνική είτε -κυρίως- υπό αλλοδαπή σημαία, δραστηριοποιούνταν στις μεταφορές πετρελαϊκών προϊόντων μεταξύ Κούβας και Βενεζουέλας δυνάμει χρονοναυλοσυμφώνων (time charterparties) ή ναυλοσυμφώνων κατά ταξίδι (voyage charterparties) που είχαν κυρίως συναφθεί με την κρατική εταιρεία πετρελαίου της Κούβας Empresa Cubana Importadora de Combustibles y Lubricantes, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να εμπλακούν στο καθεστώς των κυρώσεων χωρίς να έχουν καμία ευθύνη γι’ αυτό, δεδομένου ότι η εμπορική τους δραστηριότητα είχε ήδη ξεκινήσει και λειτουργούσε ακόμα και αρκετά χρόνια πριν και φυσικά δεν μπορούσε να λήξει αζημίως.

Προνοητικοί πλοιοκτήτες, μεταξύ αυτών και Ελληνες, προτού ακόμα επιβληθούν οι κυρώσεις, διαισθανόμενοι το πρόβλημα να έρχεται, απευθύνθηκαν σε πολύ γνωστό αμερικανικό δικηγορικό γραφείο, και μάλιστα κατά σύσταση των αλληλοασφαλιστικών τους οργανισμών (P&I Clubs), και έλαβαν επίσημες γνωμοδοτήσεις, σύμφωνα με τις οποίες επιβεβαιωνόταν ότι η παραπάνω εμπορική τους δραστηριοποίηση ήταν σύννομη με το Αμερικανικό Δίκαιο.

Ωστόσο, αρκετοί Ελληνες πλοιοκτήτες είδαν μέσω διαδικτυακής ενημέρωσης τόσο τα πλοία τους όσο και τις διαχειρίστριες εταιρείες τους να τίθενται εντελώς απρόσμενα και απροειδοποίητα κάτω από το καθεστώς των αμερικανικών κυρώσεων.

Οι συνέπειες

Παρότι οι εταιρείες των πλοιοκτητών δεν υπάγονταν με οποιονδήποτε τρόπο στο Αμερικανικό Δίκαιο, επομένως δεν θα έπρεπε να έχουν νομικές συνέπειες εάν δεν συμμορφώνονταν με τις επιβληθείσες κυρώσεις, ο παντοδύναμος μηχανισμός της Αμερικής μπλόκαρε τα πάντα, από νηολόγια μέχρι τράπεζες και χρημοτοδοτήσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις δανειακές συμβάσεις ναυτιλιακών εταιρειών με τράπεζες παγκοσμίως περιλαμβάνεται ο όρος σύμφωνα με τον οποίο όχι μόνο η μονοβάπορη εταιρεία που αφορά το δάνειο, αλλά και ολόκληρος ο όμιλος εταιρειών δεσμεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια της δανειακής σύμβασης να μην παραβιάζει τους κανόνες/κυρώσεις που εκάστοτε επιβάλλουν οι ΗΠΑ στη Βενεζουέλα.

Το τραγικό αποτέλεσμα, παρά τις γνωμοδοτήσεις, για τους προνοητικούς Ελληνες πλοιοκτήτες ήταν ότι αλλοδαπές πλοιοκτήτριες εταιρείες (παναμαϊκές, Νήσων Μάρσαλ, Λιβερίας κ.λπ.), με καταστατικές έδρες σε διαφορετικές δικαιοδοσίες, τέθηκαν σε άμεση αναγκαστική εκκαθάριση από τα μητρώα τους.

Οι τραπεζικοί λογαριασμοί που τηρούνταν στο όνομα αυτών των πλοιοκτητριών εταιρειών σε ελληνικές και ξένες τράπεζες ξαφνικά πάγωσαν, ως συνέπεια της παραπάνω κατάστασης. Τα τυχόν δάνεια σε ενυπόθηκες δανείστριες τράπεζες τέθηκαν σε κατάσταση εμπλοκής, θεωρουμένης μάλιστα της παραβίασης των κυρώσεων των ΗΠΑ ως λόγου υπερημερίας του οφειλέτη με τις αντίστοιχες κυρώσεις. Απαγορευόταν επίσης η προσέγγιση των πλοίων αυτών σε οποιοδήποτε λιμάνι εκφόρτωσης, με συνέπεια να μην μπορούν να εκφορτώσουν το (τυχόν) μεταφερόμενο φορτίο τους.

Το χειρότερο, όμως, ήταν ότι τα πλοία θεωρήθηκαν «τοξικά», έπαυε αυτοδικαίως η ασφαλιστική τους κάλυψη τόσο από τους ασφαλιστές σκάφους και μηχανής (H&M Underwriters) όσο και από τους ασφαλιστές αστικής ευθύνης προς τρίτους (P&I Clubs).

Ακόμη, απαγορευόταν η οποιαδήποτε παροχή τροφοεφοδίων, λιπαντικών και καυσίμων στα πλοία, όπως ήταν αδύνατη και η καταβολή μισθών στους αξιωματικούς και τα πληρώματα που, ως γνωστόν, διεθνώς καταβάλλονται σε δολάρια ΗΠΑ, ενώ, όπως γίνεται αντιληπτό, με την οικονομική απομόνωση των πλοίων δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δυνητικό περιβαλλοντικό πρόβλημα σε περίπτωση που προκαλούνταν ρύπανση στη θάλασσα και κατά συνέπεια ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπισή της.

Κάθε μεταβολή της κυριότητας ή της σημαίας του πλοίου (με πώληση, χαριστική αιτία ή άλλον τρόπο) ή αλλαγή της πλοιοκτησίας ή της διαχείρισης των πλοίων αυτών ήταν απόλυτα απαγορευμένη, όχι από τον νόμο βέβαια. Τελικά οι Ελληνες δικαιώθηκαν μετά από πολύμηνο και πολυέξοδο αγώνα.

Το «ΘΕΜΑ» απευθύνθηκε στον νομικό LLM (Soton), μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Ενωσης Ναυτικού Δικαίου και μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Ενωσης Ναυτιλιακών Δικηγόρων, Νίκο Γερασίμου, για το ποιες νομικές ή επιχειρηματικές ενέργειες ενδείκνυται να λάβουν απέναντι στη νέα αυτή, αμερικανικού σχεδιασμού, κατάσταση.

«Σύμφωνα με το άρθρο 31 CFR, κεφ. 5 του αμερικανικού νόμου, οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο εναντίον του οποίου έχουν επιβληθεί κυρώσεις, μπορεί να ζητήσει την επανεξέταση της υπόθεσής του, να προβάλει και να ισχυριστεί ότι τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν τον OFAC στην επιβολή των κυρώσεων αυτών δεν υφίστανται πλέον και κατά συνέπεια θα πρέπει να αρθούν.

Για τον σκοπό αυτό τα πρόσωπα αυτά μπορούν να παράσχουν επαρκείς αποδείξεις και ικανή επιχειρηματολογία που να στηρίζει αυτό το αίτημά τους, με σκοπό την πλήρη άρση των εναντίον τους κυρώσεων.

Είναι προφανές ότι όλη η επιχειρηματολογία τους θα πρέπει να στηρίζεται στην παροχή και προβολή “νέων στοιχείων” ώστε να δικαιολογείται από τις αμερικανικές αρχές, και ειδικότερα από τον OFAC, η πλήρης παύση-ανάκληση των κυρώσεων (Delisting Procedure). Τα νέα αυτά στοιχεία θα πρέπει να έχουν προκύψει μετά την ημερομηνία της επιβολής των κυρώσεων με βάση τη “μεταβολή των συνθηκών” (change of circumstances) που δημιουργήθηκαν μετά την κύρωση».

Σύμφωνα με τον κ. Γερασίμου, «αυτό μπορεί να επιτευχθεί:

α) με την υποβολή νέων αποδεικτικών στοιχείων ότι έληξε η παράτυπη ή παράνομη κατά τον OFAC επιχειρηματική δραστηριότητα μεταφοράς πετρελαιοειδών από και προς Βενεζουέλα,

β) ότι δεν υφίσταται πλέον περίπτωση επανάληψης μιας τέτοιας δραστηριότητας.

Σύμφωνα με την Ε.Ο. 13850, ο OFAC επιβάλλει κυρώσεις σε πρόσωπα που “λειτουργούν στον τομέα του πετρελαίου της Βενεζουέλας” (OFAC is authorized to designate parties that operate in the oil sector of Venezuela). Ωστόσο, δεν καθορίζεται επακριβώς η έννοια του όρου “λειτουργούν” (operate), συνεπώς ισχυρό επιχείρημα αποτελεί το γεγονός ότι η απλή μεταφορά πετρελαιοειδών, δυνάμει ναυλοσυμφώνου, από και προς Βενεζουέλα, σε καμία περίπτωση δεν συνιστά “λειτουργία” στον τομέα των πετρελαιοειδών της χώρας.

Το επιχείρημα αυτό ενισχύεται περαιτέρω στις περιπτώσεις που τα δεσμευμένα με κυρώσεις πλοία ήταν ναυλωμένα σε τρίτες εταιρείες (δηλαδή εκτός Βενεζουέλας, π.χ. εταιρείες της Κούβας), έτσι ώστε να μην είναι δυνατόν η δραστηριότητα αυτή να εμπίπτει στον όρο “λειτουργία” που προβλέπεται από τον OFAC».

«Ειδική άδεια»

Και ο Γερασίμου συνεχίζει: «Παράλληλα, και μέχρι την πλήρη άρση των κυρώσεων, οι πλοιοκτήτες μπορούν να ζητήσουν εγγράφως από τον OFAC την παροχή Ειδικής Αδειας (Specific License), που θα επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να προβούν σε ορισμένες συγκεκριμένες και πλήρως οριοθετημένες δραστηριότητες, όπως η πραγματοποίηση ενός πλου του πλοίου σε ασφαλές λιμάνι, προκειμένου το πλοίο νόμιμα να παροπλιστεί μέχρις ότου περατωθούν όλες οι διαδικασίες για ανάκληση των κυρώσεων.

Ο OFAC παρέχει Ειδική Αδεια για διενέργεια δικαιοπραξιών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, δηλαδή των αξιωματικών και του πληρώματος του πλοίου (π.χ. δυνατότητα ανεφοδιασμού του πλοίου με τροφοεφόδια και νερό, καταβολή μισθοδοσίας κ.λπ.) ή την προστασία απέναντι σε άμεσο και επικείμενο κίνδυνο πρόκλησης ρύπανσης και επομένως καταστροφή του περιβάλλοντος.

Ακόμη, παρέχεται η δυνατότητα να ζητηθεί από τον OFAC να παράσχει Ειδική Αδεια για την πώληση και μεταβίβαση της κυριότητας του πλοίου, υπό τον όρο όμως ότι το τίμημα θα κατατίθεται σε έναν δεσμευμένο και τοκοφόρο τραπεζικό λογαριασμό σε αμερικανική τράπεζα και θα παραμένει εκεί μέχρι την πλήρη άρση και ανάκληση των κυρώσεων.

Στην κρίση του αυτή για πλήρη άρση και ανάκληση των κυρώσεων ο OFAC λαμβάνει υπόψη την αλλαγή της επιχειρηματικής συμπεριφοράς του πλοιοκτήτη, εφόσον αποδεικνύεται ότι:

α) έχει πλέον λήξει η εμπορική του δραστηριότητα στη μεταφορά πετρελαιοειδών από και προς Βενεζουέλα,

β) ο δικαιολογητικός λόγος της επιβολής των κυρώσεων δεν υφίσταται πλέον,

γ) η επιβολή των κυρώσεων έγινε εσφαλμένα ή χωρίς επαρκείς ενδείξεις».

Νομικοί ναυτιλιακοί κύκλοι, πάντως, λένε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις συνήθως οι πλοιοκτήτες έρχονται σε συνεννόηση με τις αμερικανικές Αρχές, πληρώνουν τσουχτερά πρόστιμα και μαθαίνουν καλά το… μάθημά τους.

Πηγή: Protothema.gr

Share on Facebook

Tweet