Γράφουν ο Παναγιώτης Αλιμήσης και ο Παναγιώτης Σφαέλος∗

Σε μια εναλλακτική γραμμή φαίνεται πως θα κινηθεί ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλτ Τραμπ, σε ότι αφορά τα ελληνοτουρκικά, τον πόλεμο στην Ουκρανία και το μεσανατολικό. Στα δύο τελευταία ο απρόβλεπτος για πολλούς Τραμπ, έχει ήδη εκφράσει τις προθέσεις του. Σε επικοινωνία που είχε περίπου πριν ένα μήνα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, εξέφρασε την επιθυμία να σταματήσει η ρωσική προέλαση, «αναγνωρίζοντας» έμμεσα τις μέχρι τώρα ρωσικές επιτυχίες επί του πεδίου. Μάλιστα λέγεται πως ο ίδιος δεν απαίτησε από τον Ρώσο πρόεδρο να αποχωρήσει ο στρατός από την ανατολική Ουκρανία. Ο Τραμπ είχε υποσχεθεί προεκλογικά πως ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει, χωρίς όμως να τονίζει ότι αυτό θα γίνει με ήττα της Ρωσίας, όπως διακήρυττε ο Μπάιντεν και η προεκλογική της αντιπάλου του Καμάλα Χάρις. Ωστόσο, δεν είπε τίποτα σχετικά με την απόφαση Μπάιντεν να δώσει το πράσινο φως για χτυπήματα μέσα σε ρωσικό έδαφος από τους Ουκρανούς με αμερικανικούς πυραύλους ATACMS…  

Τα δισεκατομμύρια που έχουν δοθεί έως τώρα στην Ουκρανία από τα επιβαρυμένα αμερικανικά ταμεία, η νέα ηγεσία του Λευκού Οίκου αναμένεται να τα διοχετεύσει στην εγχώρια οικονομία, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος του «λογαριασμού» στην Ευρώπη. Χαρακτηριστική των προθέσεων της ηγεσίας Τραμπ, ήταν η παρέμβαση του γιού(!) του Τραμπ, Ντον Τζούνιορ, ο οποίος έγραψε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ότι…  «σε 38 μέρες χάνει το επίδομα», ένα μήνυμα με αποδέκτη τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βλαντιμίρ Ζελένσκι.

Απώτερος στόχος του Τράμπ είναι να ξεκολλήσει τη Ρωσία από την συμμαχία με την Κίνα, όμως οι αρνητικές εξελίξεις στις σχέσεις Δύσης-Ρωσίας την τελευταία δεκαετία μοιάζουν να μην είναι ιάσιμες. Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί σε όλα τα επίπεδα. Αν ο Πούτιν δώσει χέρι φιλίας στη Δύση μετά από την πρωτοφανή υπονόμευση και τον υβριδικό πόλεμο που δέχθηκε από αυτήν, θα απολέσει με τη σειρά του μεγάλο μέρος της εμπιστοσύνης του ανερχόμενου ευρασιατικού κόσμου. Πλέον, η Μόσχα ηγείται μεταξύ των χωρών που χτίζουν την συμμαχία των «BRICS» που σκοπό έχει να δημιουργήσει ένα νέο γεωοικονομικό πόλο έναντι του πανίσχυρου δολαρίου. Συνεπώς, η πορεία της Ρωσίας είναι σαφέστατα προδιαγεγραμμένη, και ο Τράμπ το μόνο που μπορεί να κάνει είναι απλά μια καλή διαχείριση, ώστε οι επαφές Μόσχας- Ουάσιγκτον αν δεν φτάσουν στα προ του 2014 επίπεδα, να παραμείνουν τουλάχιστον… τυπικές.     

Σε ότι έχει να κάνει με τον πόλεμο στην Γάζα, εκεί ο Τράμπ λόγω των άριστων σχέσεων που έχει παραδοσιακά με το Ισραήλ και τον Νετανιάχου, δεν αναμένονται εξελίξεις στο ορατό μέλλον. Το πιο πιθανό είναι το Ισραήλ να κλιμακώσει μελλοντικά τις επιχειρήσεις τόσο στην Γάζα όσο και στο Λίβανο, παρά το σχέδιο εκεχειρίας με τη Χεζμπολά. Άλλωστε, κάθε προσπάθεια δημιουργίας ενός ειρηνευτικού σχεδίου στο παρελθόν, έχει απορριφθεί από την ισραηλινή πλευρά που συχνά δρα αγνοώντας τις ισχνές διεθνείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός. Ο Τραμπ έχει τους δικούς του λόγους να στηρίζει την Ιερουσαλήμ, παρά τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Γάζα και τον Λίβανο, όπως αυτές κατά καιρούς έχουν καταγραφεί από διεθνείς παρατηρητές. Ταυτόχρονα, βλέποντας τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, να έχει βλέψεις για αυτόφωτη εξωτερική πολιτική που έρχεται σε αντίθεση πολλές φορές με την αμερικανική γραμμή (όπως π.χ. η τουρκική στήριξη στη Χαμάς και οι στρατιωτικές πρωτοβουλίες του τουρκικού στρατού σε βόρεια Συρία και Ιράκ) ο νέος Αμερικανός πρόεδρος φοβάται ότι η Άγκυρα θα υποσκελίσει την ισραηλινή επιρροή στη Μέση ανατολή και κατ’ επέκταση την αμερικανική.     

Τα ελληνοτουρκικά  

Στα ελληνοτουρκικά θα υπάρξουν εξελίξεις που έχουν δρομολογηθεί ήδη πριν από την εκλογή Τραμπ με τον ελληνοτουρκικό διάλογο να βρίσκεται σε εξέλιξη. Στην πρώτη του τετραετία (2017-2021) ο Τραμπ είχε δείξει μια ανοχή στην Τουρκία εξαιτίας και των επιχειρηματικών συμφερόντων του στην γείτονα. Αυτά τα συμφέροντα συνεχίζουν να υπάρχουν. Κάτι έχει αλλάξει ωστόσο μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς με τον Τραμπ να θέλει να υποστηρίξει τον Νετανιάχου. Η Τουρκία έχει πάρει θέση κατά του Ισραήλ και υπέρ της Χαμάς. Συνεπώς, ο Τραμπ θα βρεθεί απέναντι στην Τουρκία. Επίσης, ο Τραμπ υποστηρίζει τη δημιουργία κουρδικού κράτους ερχόμενος σε ευθεία κόντρα με την Άγκυρα. Εκεί υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας στα Ελληνοτουρκικά. Η Ελλάδα έχει σταθεί στο πλευρό του Ισραήλ ενώ η Κύπρος έχει παράσχει τεράστια ανθρωπιστική υποστήριξη στο Ισραήλ «φλερτάροντας» και με την ένταξη στο ΝΑΤΟ κάτι που «εκνευρίζει» την Άγκυρα. Μπορούμε λοιπόν να εκμεταλλευθούμε τη κόντρα των ΗΠΑ και του Ισραήλ κατά της Τουρκίας και να προωθήσουμε τα συμφέροντα μας στο Αιγαίο ανακηρύσσοντας ΑΟΖ και απαιτώντας την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο σε μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού. Φυσικά, αυτό εξαρτάται από την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσουμε στα ελληνοτουρκικά όπου μονίμως υποχωρούμε από τις εθνικές μας θέσεις. Η τωρινή ηγεσία του ΥΠΕΞ ακολουθεί μια υποχωρητική πολιτική κατευνασμού. Η Ελλάδα θα έπρεπε να διεκδικεί τα δικαιώματα της όπως απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Να έχουμε μαξιμαλιστική θέση από την οποία να υποχωρούμε μόνο αν εξασφαλίσουμε κάποιο γεωστρατηγικό όφελος. Για να έχουμε «ήρεμα νερά» δεν εννοείται να υποχωρούμε από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Άλλωστε, η Τουρκία μόνο διεκδικεί ενώ εμείς παζαρεύουμε τα κεκτημένα δικαιώματα μας. Η ευκαιρία συμμαχίας με το Ισραήλ στη συγκεκριμένη συγκυρία θα ενισχύσει τη θέση μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Βεβαίως, δεν πρέπει να έρθουμε σε άμεση κόντρα με τον Αραβικό κόσμο όπου έχουμε παραδοσιακά καλές θέσεις. Ο στόχος μας είναι να εκθέτουμε την Τουρκία στη Δύση και να έχουμε στρατηγικό ρόλο στην περιοχή λειτουργώντας ως διαιτητές για την ειρήνευση όπως άλλωστε κάνει συνεχώς η Τουρκία εμφανιζόμενος ως ειρηνοποιός.

∗ Ο Παναγιώτης Αλιμήσης είναι Νομικός και Διεθνολόγος

∗ Ο Παναγιώτης Σφαέλος είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Kent,  Αντιπρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων

Share on Facebook

Tweet