ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Της Μαρίνας Μόσχα*

«Η ψυχική υγεία συνεπάγεται συμπεριφορά θερμή, γενναιόδωρη και γεμάτη κατανόηση, συναίσθημα τρυφερό, στάση εγκάρδια και πράξεις αλληλεγγύης…»

Χόρχε Μπουκάι »Ο Δρόμος της ευτυχίας»

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ψυχική υγεία δεν προϋποθέτει μόνο την απουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής αλλά ορίζεται ως κατάσταση συναισθηματικής ευεξίας, όπου το άτομο μπορεί να ζει και να εργάζεται µε άνεση μέσα στην κοινότητα και να ικανοποιείται από τα προσωπικά του χαρακτηριστικά επιτεύγματα.

Το άτομο αντιλαμβάνεται τις ικανότητες και τις δυνατότητές του, μπορεί να αντιμετωπίσει το άγχος της καθημερινότητας, να εργαστεί παραγωγικά και δημιουργικά και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην ευρύτερη ομάδα στην οποία ανήκει. Δίνεται έμφαση δηλαδή στη λειτουργικότητα του ατόμου στο ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον, μέσα από την συμβίωση και την συνλειτουργικότητα με άλλα άτομα, καθώς η ψυχική του υγεία εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τον τρόπο που σχετίζεται µε τους άλλους ανθρώπους.

Πάνω από το 1/3 των ανθρώπων στις περισσότερες χώρες, αναφέρουν προβλήματα που ταιριάζουν στα κριτήρια διάγνωσης τουλάχιστον μιας από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές σε κάποια φάση της ζωής τους (ΠΟΥ, 2000).

Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να καταλάβουμε ότι η ικανότητά μας να αντλήσουμε ευχαρίστηση και ικανοποίηση από το περιβάλλον, μας βοηθά να διατηρήσουμε τόσο την ψυχική μας ισορροπία, όσο και τη σωματική μας υγεία, δύο από τα απαραίτητα συστατικά για να έχουμε μία καλή ποιότητα ζωής. Άλλωστε δεν εμπεριέχεται τυχαία στον ορισμό της υγείας που δίνεται από τον Π.Ο.Υ., όπου: «Η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας.»

Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου. Γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1992 με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για την Ψυχική Υγεία, ενώ ο θεσμός της καθιερώθηκε το 1994 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) σε περισσότερες από 150 χώρες. Στόχος της είναι η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και η εκπαίδευση γύρω από τις ψυχικές ασθένειες σε όλο τον κόσμο, καθώς και η κινητοποίηση των προσπαθειών για τη στήριξη της ψυχικής υγείας. Η ημέρα αυτή δίνει την ευκαιρία σε όλους τους φορείς που ασχολούνται με θέματα ψυχικής υγείας να παρουσιάσουν το έργο τους, καθώς και στην ελπίδα ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας θα γίνει μια πραγματικότητα για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα.

Ποιες είναι οι πιο συχνές ψυχικές διαταραχές;

Δυο από τις κυριότερες κατηγορίες ψυχικών διαταραχών που πλήττουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο είναι οι αγχώδεις και οι καταθλιπτικές διαταραχές. Μάλιστα, στην Ελλάδα, σύμφωνα στοιχεία μελετών, από το 2008 μέχρι το 2015, τα περιστατικά κατάθλιψης αυξήθηκαν από το 2,6% στο 4,7%.

Το 2019 ο στόχος είναι η ευαισθητοποίηση γύρω από την αυτοκτονικότητα, καθώς κάθε 40 δευτερόλεπτα χάνεται ένας άνθρωπος από αυτοκτονία!

Επίσης, το μήνυμα για φέτος της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας «Μίλα με την ψυχή σου» καταδεικνύει την ανάγκη σήμερα, περισσότερο ίσως από ποτέ, οι νέοι να μπουν σε έναν εσωτερικό διάλογο και παράλληλα να εκφράσουν ελεύθερα όσα τους απασχολούν λαμβάνοντας σωστή υποστήριξη και καθοδήγηση.

Οι μισές ψυχικές ασθένειες ξεκινούν στην εφηβεία με μέσον όρο τα 14 χρόνια!

Δυστυχώς, τα στοιχεία που έρχονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) είναι στενόχωρα καθώς υπολογίζεται ότι τα μισά περιστατικά ψυχικών νοσημάτων ξεκινούν στην εφηβική περίοδο, μέχρι την ηλικία των 14 ετών. Και ακόμα πιο στενάχωρο παρουσιάζεται το γεγονός πως τα περισσότερα από αυτά δεν διαγιγνώσκονται, άρα και δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα, γεγονός που σημαίνει πως ο έφηβος εξακολουθεί και παραμένει με την ψυχική διαταραχή, η οποία με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώνεται…

Γνωρίζουμε ότι η εφηβεία ως κύριο χαρακτηριστικό της έχει μία μελαγχολική και καταθλιπτική διάθεση…

Κατάθλιψη: Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία από τον ΠΟΥ, η εφηβική κατάθλιψη κατέχει την τρίτη θέση

Αυτοκτονία: Εξίσου σημαντικά στα νεαρά άτομα ηλικίας 15-29 ετών είναι τα ποσοστά αυτοκτονίας όπου αποτελούν και τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ηλικίες αυτές!

Διατροφικές διαταραχές: Επίσης κατέχουν τις πρώτες θέσεις, καθρεφτίζοντας την εικόνα που «πρέπει» να έχουν οι έφηβοι και έφηβες κυρίως για να νιώσουν αποδεκτοί και αποδεκτές στις μέρες μας. Προφανώς, τα πρότυπα και τα ΜΜΕ με τις εικόνες σκελετωμένων κοριτσιών ευθύνονται αρκετά για τα παραπάνω, αν και τελευταία φαίνεται να γίνεται στροφή, απορρίπτοντας τους «σκελετούς» επιλέγοντας πιο ζουμερές και καμπυλόγραμμες σιλουέτες!

Χρήση ουσιών: Αυξάνει την άλογη ανώριμη συμπεριφορά, οδηγώντας σε επικίνδυνη επιπόλαιη σεξουαλική συμπεριφορά χωρίς προφυλάξεις αλλά και επικίνδυνη οδήγηση.

Το θέμα για το 2018 είναι: «Νέοι και ψυχική υγεία σε έναν κόσμο που αλλάζει», εστιάζοντας στις σημερινές ανάγκες των νέων και στο τι χρειάζονται σε έναν κόσμο που αλλάζει πολύ γρήγορα έτσι ώστε να είναι υγιείς, να νιώθουν ευτυχισμένοι και ψυχικά ανθεκτικοί.

Το θέμα για το 2017 είναι: «Η Ψυχική Υγεία στο χώρο εργασίας«, εφόσον στον εργασιακό χώρο περνάμε πλέον το μεγάλο μέρος της ημέρας. Η δουλειά μπορεί να αποτελέσει πηγή ικανοποίησης και ευεξίας ή πηγή στρες και άλλων ψυχικών προβλημάτων. Πράγματι, ένα δυσμενές εργασιακό περιβάλλον, ενδεχομένως, να πλήξει την ποιότητα ζωής του ατόμου και να οδηγήσει σε σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα άγχος, κατάθλιψη, χρήση και κατάχρηση ουσιών, τα οποία αν δε διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα, θα δυσχεράνουν ακόμη περισσότερο την καθημερινότητά του. Μάλιστα, το άτομο πολλές φορές λόγω της ψυχικής ασθένειας παύει να είναι παραγωγικό και εκτός από τον ψυχολογικό αντίκτυπο, έρχεται αντιμέτωπο και με τον κίνδυνο της απόλυσης.

Το θέμα για το 2016 είναι: «Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας για Όλους«, μία προσπάθεια προβληματισμού για τις συντονισμένες προσπάθειες ενεργούς παροχής Πρώτων Βοηθειών Ψυχικής Υγείας, ως μια διαδικασία όχι μόνο πρόληψης αλλά και διαχείρισης των ήπιων καταστάσεων που μπορούν να εμφανιστούν σε όλους μας, με γνώμονα πάντα την πεποίθηση ότι η ψυχική υγεία μας αφορά όλους.

Το θέμα για το 2015 είναι: «Αξιοπρέπεια στην Ψυχική Υγεία» με έμφαση στην αξιοπρέπεια του ατόμου με ψυχική διαταραχή.

Το θέμα για το 2014 είναι «Ζώντας με την σχιζοφρένεια» δηλώνοντας ότι ο άνθρωπος που πάσχει από σχιζοφρένεια δικαιούται να μάθει να ζει μία υγιή ζωή με την ασθένειά του, να έχει ισότιμη μεταχείριση και να αποφευχθεί ο στιγματισμός της νόσου.

*Η Μαρίνα Μόσχα είναι ψυχολόγος. Η κλινική εμπειρία της μετρά από το 1992 σε ψυχιατρικές κλινικές, ενώ από το 1995 συνεργάστηκε με τον Θάνο Ασκητή για 25 περίπου χρόνια στο Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας στην Αθήνα και στην Κύπρο. Συμμετείχε στη συγγραφή βιβλίων, με θέματα γύρω από την ψυχολογία, τη σεξουαλική ζωή, τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα αλλά και τη δύσκολη περίοδο της εφηβείας, όπως και στα βιβλία για το δημοτικό της Σεξουαλικής Αγωγής του Υπουργείου Παιδείας. Συμμετέχει σε επιστημονικές έρευνες, ημερίδες, συνέδρια, ενώ πλούσια είναι και η αρθρογραφία στον έντυπο τύπο και σε διαδικτυακές σελίδες. Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας. Σήμερα ιδιωτεύει.