Ηκίνηση της Τουρκίας να κάνει το πρώτο βήμα ενεργοποίησης του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου δημιουργεί νέα δεδομένα σε συνέχεια της συμφωνίας του Νοεμβρίου 2019. Τότε η Ελλάδα το είχε αντιμετωπίσει μέσω της τμηματικής οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο, δημιουργώντας μια νομική διαφορά που δυσκολεύει πολύ τη ζωή των Τούρκων και των Λίβυων, πέραν αυτού καθ’ εαυτού του παράνομου της μεταξύ τους συμφωνίας.

Τώρα, το τουρκικό καθεστώς έκανε ένα βήμα παρακάτω, με την Ελλάδα να καλείται να απαντήσει σε διάφορα επίπεδα, ωστόσο οι τελευταίες εξελίξεις μας παρέχουν τη δυνατότητα να σκεφτούμε ξανά μια πρόταση που ούτως ή άλλως, έχει τεθεί εδώ και χρόνια στο τραπέζι, δηλαδή την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης. Η σκοπιμότητα μιας τέτοιας ενέργειας αφορά την επέκταση της κυριαρχίας μας – άρα και την υπεράσπισή της- από τα 6 ναυτικά μίλια στα 12 μίλια, με τη Κρήτη να έχει μια ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι από τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου.

Στην ουσία, μια τέτοια ελληνική απόφαση δεν θα επιτρέψει στην Τουρκία να επιχειρήσει κάποια κίνηση αμφισβήτησης της κυριαρχίας μας, δηλαδή της αιγιαλίτιδας ζώνης μας μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων, πάντα με την επίφαση των αδειών για έρευνες που πρόκειται να λάβει η τουρκική κρατική εταιρεία TPAO από τη Λιβύη.

Είναι μια σωστή μονομερής και απολύτως ενδεδειγμένη ενέργεια, η οποία δεν πρέπει να εκληφθεί ως απάντηση στην Τουρκία, καθώς έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα και σε πιο ανύποπτο χρόνο. Είναι μια ενέργεια που θα πρέπει να αποτελέσει την απαρχή μιας ευρύτερης στρατηγικής και στο σκέλος της επέκτασης των χωρικών υδάτων, την οποία αργότερα και ανάλογα τις εξελίξεις-συνθήκες μπορούμε να αναπτύξουμε και σε άλλες περιοχές. Η Τουρκία προφανώς και θα αντιδράσει μετά από μια τέτοια ελληνική πρωτοβουλία, αλλά δεν είναι σε θέση να νομιμοποιήσει οποιαδήποτε κίνηση σε βάρος μας, μετά από ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας νοτίως της Κρήτης.

Αυτό που πρέπει να επιδιώξουμε είναι η κίνηση μας να τύχει διεθνούς υποστήριξης, ωστόσο ακόμη και αν υπάρξουν ενστάσεις από τους εταίρους μας δεν πρέπει να την αναστείλουμε.

Ακούω προσεκτικά κάποιους να ισχυρίζονται ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως κλιμάκωση εκ μέρους της Ελλάδας. Δεν συμμερίζομαι, ωστόσο, την άποψή τους και υπενθυμίζω ότι μετά το παράνομο τουρκολυβικό σύμφωνο, η Ελλάδα διαβουλεύονταν με την Τουρκία (Ιούλιος 2020), χωρίς να έχει κάποιο αντίστοιχο «όπλο» απέναντι σε αυτό. Οι διαβουλεύσεις διακόπηκαν όταν η Ελλάδα ήρθε σε συμφωνία με την Αίγυπτο.

Αλλά παρά τη διακοπή των διαβουλεύσεων, μετά από αυτό, η Αθήνα, διέθετε πάνω στο τραπέζι, απέναντι στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, ένα ισχυρό διπλωματικό όπλο. Τότε μάλιστα η Αθήνα είχε κατηγορηθεί για κλιμάκωση. Το δια ταύτα εντούτοις είναι ότι απέκτησε ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί πάνω στο τραπέζι, τη συμφωνία με το Κάιρο, διεμβολίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Παρόμοιας στόχευσης είναι και η κίνηση επέκτασης των χωρικών υδάτων της χώρας νοτίως της Κρήτης.

*Ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι Εκτελεστικός Διευθυντής Ερευνητικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Επικεφαλής του Τομέα Ρωσίας-Ευρασίας & ΝΑ Ευρώπης. Εξελέγη Ανώτερο Συνεργαζόμενο Μέλος (SAM) στο St. Antony’s College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (2007-2009) και συνεργάστηκε (ως ερευνητής) στο Κέντρο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEESOX) του ίδιου Πανεπιστημίου (2008- 2010). Είναι διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Άμυνας και διδάσκει σε μεταπτυχιακά προγράμματα πανεπιστημίων και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Στοάς του Βιβλίου. Είναι μέλος του Ελληνοτουρκικού Forum, του Ελληνορωσικού Συνδέσμου, του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας, της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών και αντεπιστέλλον μέλος του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ).