Toυ Π. Χηνοφώτη*

Το απαρασάλευτο θάρρος, η ναυτική αντίληψη και η καθοριστική συμβολή των ναυμάχων στην Εθνική Παλιγγενεσία αναδεικνύουν το κλέος των αγώνων τους. Η ναυτική τέχνη των Ελλήνων, η πολυσχιδής συνεργασία Αγγλων και Ελλήνων ναυτικών στον Επταετή πόλεμο (1756-1763) κατά των Γάλλων, η περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας μετά τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (21/7/1774), οι ωκεάνιοι πλόες, η διάσπαση του αγγλικού ηπειρωτικού αποκλεισμού κατά του Ναπολέοντα (1806), η συνεργασία με τις ρωσικές μοίρες στο Ιόνιο και Αιγαίο Πέλαγος, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα (1768-1807), καθώς και οι ναυπηγήσεις ικανού εκτοπίσματος σκαφών, επαύξησαν τη ναυτική γνώση, εμπειρία και συνετέλεσαν στην ανασύσταση της θαλάσσιας ισχύος και συνέχιση της τρισχιλιετούς ελληνικής ναυτικής παράδοσης. 

Κύριοι συντελεστές της στη νεότερη Ελλάδα ανεδείχθησαν οι Ελληνες Ναυμάχοι του 1821 με το απαράμιλλο θάρρος τους. «Οταν αποφασίσαμεν να κάμωμεν την επανάστασιν κανένας φρόνιμος δεν μας είπε: πού πάτε να πολεμήσετε με σιτοκάραβα τον βασιλέα;» (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην Πνύκα 8/11/1836).

Η ναυτική συνιστώσα της θαλάσσιας ισχύος, έστω και χωρίς την ύπαρξη οργανωμένου κράτους, είχε το υπόβαθρο ώστε να επιχειρήσει ως πολεμικός στόλος και να συμβάλει καθοριστικά στην Εθνεγερσία. Οι Ελληνες Ναυμάχοι εστίασαν την προσπάθειά τους στην από θαλάσσης θωράκιση της Πελοποννήσου¹, στην προβολή ναυτικής ισχύος στις παραθαλάσσιες περιοχές και στην προάσπιση των νήσων. 

Οι ναυτικές δυνάμεις Υδρας, Σπετσών, Ψαρών με τις σημαντικές συνεισφορές Κύμης, Γαλαξειδίου, Μεσολογγίου, Κάσου, Τρικερίου, Μυκόνου, Θεσσαλονίκης και υπολοίπων νήσων και παραθαλάσσιων περιοχών, συνετέλεσαν σημαντικά στον κατά θάλασσα αγώνα. 

Τα ελληνικά πλοία υστερούσαν κατά πολύ των οθωμανικών λόγω μικρού διαμετρήματος πυροβόλων, βλημάτων, βεληνεκούς και χαμηλού ύψους καταστρώματος με συνεπαγόμενη αδυναμία εμβολής. Προς τούτο, διεμορφώθη η κατάλληλη ναυτική τακτική προς εκμετάλλευση αιφνιδιασμού, επιθετικών ελιγμών, ταχύτητος και ευέλικτων σχηματισμών εν πλω, για εξασφάλιση ευνοϊκής/πλεονεκτικής ιστιοδρομίας και υποβοήθηση προστατευόμενων πυρπολικών, επιδιώκοντας επίθεσή τους μετά την έναρξη πυρός, αφή καπνοφράγματος και έπαρση του σήματος «με τη βοήθεια του Σταυρού επιτεθείτε». 

Οι εκ παρατάξεως ναυμαχίες ανέδειξαν την ελληνική υπεροχή στη θάλασσα με αποκορύφωμα τη ναυμαχία του Γέροντα, όπου ο ελληνικός στόλος υπό τον Μιαούλη και Αποστόλη με 80 πλοία, 4.800 ναύτες και 850 πυροβόλα κατίσχυσε επί Τουρκοαιγυπτιακού στόλου 200 πλοίων, 50.000 ναυτών και 2.500 πυροβόλων. Η ναυτική ιδιοφυΐα και οι ελιγμοί των Ελλήνων εκμηδένισαν την εχθρική αριθμητική υπεροχή. 

Επιπροσθέτως, η δράση των ελληνικών πυρπολικών, βασικός συντελεστής στον κατά θάλασσα αγώνα, εκφράζει την αυτοθυσία των μπουρλοτιέρηδων. Ο Ι. Δημολίτσας, με έναυσμα σκέψης παρεμφερείς ενέργειες στη ναυμαχία της Αμβέρσας (1588), Ρώσων στο Τσεσμέ (1770), αγγλικού κατά γαλλικού στόλου (1809 Βισκαϊκός), σχεδίασε το ελληνικό πυρπολικό. 

Οι Ελληνες Ναυμάχοι, άνδρες και γυναίκες, με αδιάσειστο θάρρος και τόλμη προσέφεραν τη ζωή και την περιουσία τους υπέρ του εθνικού σκοπού. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, λόγω ελαφρού εκτοπίσματος και η υπεροπλία των οθωμανικών πλοίων ουδέποτε απετέλεσαν ανασταλτικό παράγοντα στην ανάληψη ναυτικών αποστολών. 

Οι ναυμαχίες Ερεσού, Πάτρας, Τενέδου, Σάμου, Γέροντα, Ηρακλείου, Μεθώνης, η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδος στη Χίο, η επιδρομή 4 κασιώτικων πλοίων (Σεπ./1822) στον λιμένα Δαμιέττης, στις εκβολές Νείλου, με κατάληψη 19 πλοιαρίων, καθώς και η καταδρομική ενέργεια (29/7/1825) στην Αλεξάνδρεια των Τομπάζη, Κριεζή, Κανάρη, Βόκου και Μπούτη είναι μερικά μόνον από τα ιστορικά ορόσημα της δράσης των ναυμάχων. 

Το μέγιστο ναυτικό κατόρθωμα της εξόδου του Αρεως (26/4/1825) από τον αποκλεισμένο όρμο του Ναυαρίνου, κατά την πολιορκία της Σφακτηρίας, αποτελεί κότινο δόξας. Η προσήλωση του πληρώματος στον κυβερνήτη τους Αν. Τσαμαδό, πεσόντα στη Σφακτηρία, το θάρρος και η ναυτοσύνη χαλύβδωσαν το βρίκιο «Αρης» και διέπλευσε σχηματισμό 47 εχθρικών πλοίων, βύθισε 7, διέσπασε τον ναυτικό αποκλεισμό και εξέπλευσε νικηφόρως εκ του οχυρωμένου όρμου. 

Η διακυβέρνηση ανελήφθη υπό του Ν. Βότση (προγόνου του κυβερνήτου του τορπιλοβόλου Τ-11 που βύθισε, στις 18/10/1912, στη Θεσσαλονίκη το τουρκικό θωρηκτό «Feth-i Bulend»). Ο Σκώτος ιστορικός John Galt στο βιβλίο του «Voyages and travels in the years 1809-1811» (London 1812) εκθειάζει τους Ελληνες ναυτικούς αναφέροντας ότι «θεωρούνται οι καλλίτεροι ναυτικοί στην Ανατολή ταξιδεύοντας με αλόγιστο θάρρος στην κακοκαιρία και δεν διστάζουν να σαλπάρουν νύκτα κατά των εχθρών τους και των πειρατών. Με απέραντες ναυτικές γνώσεις έχουν έννοια και της τελευταίας γωνιάς της Μεσογείου».

Οι Ελληνες, στο τακτικό πεδίο, αναλαμβάνουν επιθετική πρωτοβουλία με τόλμη και επιφροσύνη. Τα περίλαμπρα ναυτικά κατορθώματα και το πλήθος νικηφόρων ναυτικών επιχειρήσεων κατέστησαν τους Ελληνες κυρίαρχους στο Αιγαίο, «Grecian Archipelago», όπως αναφέρεται σε ναυτικούς χάρτες από το 1552. Η ακμή της ναυτιλίας και η ένδοξη ναυτική ιστορία της Ελλάδας θεμελιώνουν τη διαχρονική θαλάσσια ισχύ του ναυτικού έθνους μας.
  
* Ο Π. Χηνοφώτης είναι ναύαρχος Π.Ν., επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, πρ. υφυπουργός Εσωτερικών.

Photo: Στη φωτ., έργο του Λουί Αμπουάζ Γκανερέ.

(Το άρθρο εκφράζει αποκλειστικά προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη)

Πηγή: Kathimerini.gr