ΙΣΤΟΡΙΑ
Η VIII ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ ΤΟΥ 1940

Του Χρήστου Στρυφτού∗

Ο ελληνικός στρατός έχει προετοιμαστεί ήδη από τις 27 Οκτωβρίου του 1940 για την μεγάλη αντίσταση. Η  VIII (8η) Μεραρχία υπό την διοίκηση του υποστράτηγου Χαράλαμπου Κατσιμήτρου πλήρως ενισχυμένη στρατιωτικά και επανδρωμένη με έδρα τα Ιωάννινα, οργανώνεται στην Ήπειρο. Παραμονές λοιπόν της ενάρξεως του ελληνοїταλικού πολέμου η VIII Μεραρχία είχε δύναμη: 15 τάγματα Πεζικού, 16 πυροβολαρχίες, 5 ουλαμούς Πυροβολικού Συνοδείας, 2 τάγματα Πολυβόλων Κινήσεως, 1 πυροβολαρχία Βαρέων Πολυβόλων, 1 μεραρχιακή μονάδα Αναγνωρίσεως και το 39ο Σύνταγμα Ευζώνων της ΙΙΙ Μεραρχίας Πεζικού. Οι τομείς που απαρτίζονταν η VIII Μεραρχία ήταν οι : α) Υποτομέας Αώου (Κόνιτσα), β) Νεγράδων, γ) Τομέας Καλαμά (Ζίτσα), δ) Τομέας Θεσπρωτίας (Νεοχώρι), με διοικητές τους τχη Ν.Γίγα, σχη Γ.Ντρέν, σχη Δ.Γιατζή, υπγο Ν.Λιούμπα αντίστοιχα.[1]Τις πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940 ύστερα από  ενημέρωση του στρατάρχη Αλ. Παπάγου  προς όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις που είχαν αναπτυχθεί στις ελληνικές συνοριακές γραμμές εφαρμόζεται το σχέδιο επιστρατεύσεως και παράλληλα η άμυνα των εν λόγω τοποθεσιών. Υποχρέωση της VIII Μεραρχίας λοιπόν ήταν να φρουρεί δυναμικά τα περάσματα από την Ήπειρο ως την Αιτωλοακαρνανία (Αργυρόκαστρο-Καλπάκι-Ιωάννινα και Κορυτσά-Καλπάκι-Ιωάννινα) και να παρέχει δυναμική στήριξη προς την κατεύθυνση Ιωάννινα-Μέτσοβο στα αριστερά του Τμήματος Θεάτρου Επιχειρήσεων Δυτικής Μακεδονίας. Με εντολή του ΓΕΣ η Μεραρχία είχε ως αποστολή να αναχαιτίσει τους εχθρούς στην γραμμή Ελαιά-Καλαμάς ποταμός ή στον Άραχθο ποταμό.

Οργανώθηκε λοιπόν στα ελληνοαλβανικά σύνορα σε τοποθεσία προκαλύψεως, από 5 τάγματα Πεζικού, 2 ορειβατικές πυροβολαρχίες και 3 ουλαμούς Συνοδείας. Σε τοποθεσία άμυνας στη γραμμή Καλπάκι-Γκραμπάλα-Κλέφτης υπήρχαν 9 τάγματα Πεζικού, 13 Πυροβολαρχίες και 1 μεραρχιακή μονάδα Αναγνωρίσεως. Για την γραμμή Πρέβεζα –Φιλιππιάδα η VIII Μεραρχία κατένειμε 1 τάγμα Πεζικού,2 πυροβολαρχίες και 2 ουλαμούς Συνοδείας.[2] Μέχρι το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου τμήματα της VIII Μεραρχίας στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία των ιταλικών μεραρχιών «Φερράρα» και «Κενταύρων», ανατίναξαν σχεδόν όλες τις γέφυρες στον Αώο ποταμό. Στις 29-30 Οκτωβρίου, η 8η Μεραρχία λειτούργησε γοργά σε ενέργειες με σκοπό την αναδιοργάνωση και σύμπτυξη των ταγμάτων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προετοιμαστεί κατάλληλα η ελληνική δύναμη στην περιοχή Ελαιά-Καλαμάς και να μπορέσει επιτυχώς να αποκρούσει τις ιταλικές επιθέσεις στις 2 Νοεμβρίου. Στις 3 Νοεμβρίου ο εχθρός είχε αντιμετωπιστεί παρά τον συνεχή βομβαρδισμό της ιταλικής αεροπορίας, οι ελληνικές δυνάμεις υπό την καθοδήγηση της διοίκησης της VIII Μεραρχίας είχαν αναπτερώσει το ηθικό τους και κατόπιν προετοίμασαν το έδαφος για να αντιμετωπίσουν την νέα επίθεση.

Στις 5 Νοεμβρίου οι  ιταλικές δυνάμεις βομβαρδίζουν όλη την γραμμή του ελληνικού μετώπου. Σε καιρικές συνθήκες ακραίας χιονοθύελλας, οι ιταλικές δυνάμεις του στρατηγού Βισκόντι («Σολίνα», «Τζανίνι», «Σαπιέντζα» και «Τρίτσιο») επιτίθονταν μανιωδώς με σκοπό να καταλάβουν το ύψωμα «Γκραμπάλα». Όμως η ευστοχία και επιτυχής δράση του ελληνικού πυροβολικού της VIII Μεραρχίας αλλά και οι ταχείες και προληπτικές ενέργειες σύμπτυξης των ταγμάτων που πραγματοποιήθηκαν ξανά από την διοικητική αρχή της, συνέβαλαν στην εξουδετέρωση της ιταλικής αντεπίθεσης. Πιο συγκεκριμένα η VIII Μεραρχία μετακίνησε τμήματά στην γραμμή Αχέροντα- Σουλίου με σκοπό να φυλαχτούν οι δρόμοι προς την Πρέβεζα και τα Ιωάννινα.[3] Οι Ιταλοί δεν είχαν καταφέρει να νικήσουν σε καμία από τις επιθέσεις τους. Κατάφεραν να καταλάβουν την σχεδόν αφύλακτη Ηγουμενίτσα(6 Νοεμβρίου), να σταματήσουν πλέον τις επιθέσεις τους και να μεταβούν από τις 9 Νοεμβρίου σε θέσεις άμυνας.

Η VIII ξεκίνησε την διαδικασία επιθετικών αναγνωρίσεων με σκοπό την ανακατάληψη των περιοχών που είχαν χαθεί. Ο μέχρι τότε επικεφαλής των ιταλικών δυνάμεων στο αλβανικό μέτωπο στρατηγός Βισκόντι αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Σοντού, ενώ η VIII Μεραρχία με συγχαρητήρια  ανακοίνωση του Παπάγου θα υπάγονταν πλέον στο Α΄ Σώμα Στρατού. Στην εν λόγω ανακοίνωση τονίστηκε ο σωστός και ακλόνητος αμυντικός χειρισμός του διοικητή της VIII Μεραρχίας στο Καλπάκι. Ουσιαστικά ο ρόλος της Μεραρχίας αναβαθμίστηκε εφόσον πέτυχε την εθνικού κύρους αποστολή της. Τα ηρωικά θύματα των Ελλήνων στο δυναμικό της VIII Μεραρχίας ανήλθαν σε 60 νεκρούς και 208 τραυματίες, ενώ τα θύματα της φασιστικής Ιταλίας σε 372 νεκρούς και 1199 τραυματίες.[4]

Υποσημειώσεις

[1] Συλλογικό, «Το ΟΧΙ και ο Μεταξάς – Το δίλημμα μεταξύ ιδεολογίας και Γεωπολιτικής», περ. «ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΑ»,τομ.17, εκδ. Ε.Τ./ σελ:79-93

[2] Συλλογικό, «Ο Ελληνικός Στρατός και το Έπος του 1940-1941», περ. «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ- ΣΕΙΡΑ ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ», εκδ. ΓΝΩΜΩΝ-ΕΚΔΟΤΙΚΗ, Αθήνα, σελ:6-15

[3] ΔΕΚ/ΓΕΣ, «Στρατιωτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», εκδ:ΔΕΚ/ΓΕΣ, Αθήνα, 1980, σελ:151-155

[4] ΓΕΣ/ΔΙΣ, «Επίτομη Ιστορία του Ελληνοїταλικού και Ελληνογερμανικού Πολέμου 1940-1941», εκδ.ΔΙΣ, Αθήνα, 1985, σελ:.28-64

 

∗Ο Χρήστος Στρυφτός είναι Ιστορικός

Related Post

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *