Σε τριγωνικές εξελίσσονται οι σχέσεις που αναπτύσσονται τον τελευταίο καιρό στα ΝΔ Βαλκάνια και κυρίως σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία. Κάτω από αυτό το πρίσμα ερμηνεύτηκε η δήλωση που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς μετά τη συνάντησή του στη Μόσχα με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στις 13 Ιουνίου.

«Βρισκόμαστε επίσης σε μια διαδικασία να λύσουμε τα ζητήματα που εκκρεμούν εδώ και 30 μέχρι 80 χρόνια με την Αλβανία. Πριν πάω για διακοπές, θα τα έχω τελειώσει, αλλιώς δεν έχει διακοπές»

είπε ο κ. Κοτζιάς, χωρίς να διευκρινίζει πότε ακριβώς σκόπευε να πάει διακοπές.

Ουσιαστικά ο κ. Κοτζιάς συμπεριέλαβε στη συμφωνία ζητήματα από την εμπόλεμη κατάσταση που ισχύει από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του1940 και την εκδίωξη των Τσάμηδων από τη Θεσπρωτία το 1944 μέχρι τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών.

Όμως η προχθεσινή του συνάντηση με τον Αλβανό ομόλογό του στη Ρόδο είχε ομοιότητες με τη συνάντηση με τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ στις Βρυξέλλες, καθώς μετά και από τις δύο υπήρξε παραπομπή σε συνάντηση πρωθυπουργών.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαρρέουν, η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών για την υπογραφή του τελικού κειμένου της συμφωνίας θα γίνει στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής στις 28 και 29 Ιουνίου στις Βρυξέλλες και θα δώσει την τυπική επιβεβαίωση της λύσης όλων των επιμέρους διμερών προβλημάτων στα Δυτικά Βαλκάνια, έτσι ώστε να εκπληρωθεί η προϋπόθεση για επίλυση όλων των διμερών διαφορών πριν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε.

Πάντως, ο υπουργός Εξωτερικών της Αλβανίας Ντιτμίρ Μπουσάτι διέψευσε κατηγορηματικά ότι η Αλβανία πιέζεται να διαπραγματευτεί και διευκρίνισε ότι οι διαπραγματεύσεις δεν γίνονται ενόψει του συμβουλίου κορυφής.

Διαπραγμάτευση χωρίς εξουσιοδότηση

Ωστόσο, είτε έχει δίκιο είχε έχει άδικο ο κ. Μπουσάτι, σε αυτήν εδώ τη συμφωνία υπάρχουν ορισμένα διαδικαστικά προβλήματα, η επίλυση των οποίων προηγείται της συζήτησης των πολιτικών θεμάτων.

Σύμφωνα με το αλβανικό Σύνταγμα, της έναρξης της διαπραγμάτευσης μιας διεθνούς συμφωνίας πρέπει να προηγηθεί η εξουσιοδότηση με μονογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος στο τέλος πρέπει να μονογράψει και το σχέδιο της συμφωνίας.

Η συνήθης πρακτική του κ. Ιλίρ Μέτα είναι να καθυστερεί τις υπογραφές και να ζητάει περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά εδώ, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Μέτα έχει σοβαρές ενστάσεις και προσωπική άποψη για τα επίμαχα θέματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα ζήτησε προσωπικά από τον Πρόεδρο να υπογράψει, αλλά εκείνος δεν ανταποκρίθηκε, τουλάχιστον αμέσως, όπως επιβεβαίωσε και ο κ. Μπουσάτι. «Είναι απολύτως φυσιολογικό ο Πρόεδρος να ζητά εξαντλητικές πληροφορίες, σε συνταγματική βάση είναι ο Πρόεδρος που δίνει εξουσιοδότηση και είναι κατανοητό κάθε του αίτημα» είπε ο Αλβανός υπουργός, ο οποίος επιβεβαίωσε και το γεγονός ότι οι συζητήσεις που θα είχε με τον κ. Κοτζιά αφορούν τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων.

Μια συμφωνία σε άμεση σύγκριση

Προς το παρόν δεν είναι γνωστό ούτε το περιεχόμενο της συμφωνίας ούτε καν οι θέσεις στις οποίες κινούνται οι δύο χώρες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι απόψεις τόσο της κυβέρνησης Τσίπρα όσο και της κυβέρνησης Ράμα έχουν άμεσο μέτρο σύγκρισης. Και αυτό είναι η αντίστοιχη συμφωνία του 2009, την οποία είχαν υπογράψει οι κυβερνήσεις Καραμανλή και Μπερίσα.

Στη συνέχεια, όμως, ο κ. Ράμα, με την ιδιότητα του αρχηγού των Σοσιαλιστών της αντιπολίτευσης, προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο και πέτυχε την ακύρωση της συμφωνίας, επειδή έκρινε ότι ήταν ετεροβαρής για την Αλβανία.

Επικαλούμενη πληροφορίες, η αλβανική αντιπολίτευση κατηγόρησε τον κ. Ράμα ότι παραχωρεί στην Ελλάδα επιφάνεια θάλασσας εμβαδού 1.000 τετραγωνικών μιλίων, αλλά ο κ. Μπουσάτι απέρριψε τις αιτιάσεις.

«Η συμφωνία είναι σε πλήρη συμμόρφωση με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και το διεθνές δίκαιο. Η διαπραγμάτευση της συμφωνίας του 2009 έγινε σύμφωνα με την αρχή της ισαπόστασης, ενώ η καινούργια γίνεται σε συμμόρφωση με την αρχή της μέσης γραμμής, αλλά προσαρμοσμένη στη γεωγραφία» είπε ο κ. Μπουσάτι.

Σύμφωνα με διαρροές, αυτό σημαίνει ότι στο σημείο όπου η απόσταση μεταξύ των ακτών των δύο χωρών είναι 1,8 χιλιόμετρα, οι δύο χώρες θα πάρουν από 600 μέτρα και θα αφήσουν διεθνή χωρικά ύδατα 600 μέτρων.

Το ζήτημα που έχει προκύψει είναι ποιες ακριβώς εκκρεμότητες θέλει να λύσει ο κ. Κοτζιάς, ο οποίος απαντώντας την 1η Μαρτίου στη Βουλή σε ερώτηση της κ. Μπακογιάννη, που ως υπουργός Εξωτερικών είχε διαπραγματευτεί τη συμφωνία του 2009, δεν είχε εκφράσει διαφωνίες με το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά την ίδια της την ύπαρξη.

«Μια πραγματική συμφωνία που θα λύνει τεχνικά ζητήματα είναι καλύτερη από μια συμφωνία-φάντασμα»

είχε πει ο κ. Κοτζιάς, ο οποίος ενεπλάκη και στα εσωτερικά ζητήματα της Αλβανίας, λέγοντας ότι το υπουργείο Εξωτερικών της Αλβανίας είναι σε διάσταση με τον Πρόεδρο και διακηρύσσοντας ότι η Ελλάδα δεν δεσμεύεται από τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αλβανίας. Προφανώς, ο κ. Κοτζιάς έχει δίκιο, αλλά αυτές οι αποφάσεις δεσμεύουν την αλβανική πλευρά.

Προσέγγιση με αλβανική γέφυρα

Στο πλαίσιο αυτό, όμως, αποκτά ιδιαίτερη σημασία και η πρόσφατη συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ για το όνομα στις Πρέσπες, την οποία χαιρέτισε με ιδιαίτερη θέρμη ο κ. Ράμα, δίνοντας και ιδεολογικό υπόβαθρο.

«Δύο προοδευτικοί ηγέτες γειτονικών χωρών έγραψαν ιστορία σήμερα και έδειξαν στην Ε.Ε. και στον κόσμο πώς το όραμα και η βούληση να ξεπεραστεί το παρελθόν μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον, ακόμα και αν δεν φαίνεται να υπάρχει κανένα»

ανέφερε σε ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter ο Αλβανός πρωθυπουργός, η συμβολή του οποίου ήταν καθοριστική στην επιλογή των αλβανικών κομμάτων της ΠΓΔΜ να κάνουν κυβέρνηση με τον Ζάεφ.

Άλλωστε το «κόκκινο πανί» για την αντιπολίτευση και τον Πρόεδρο Ιβάνοφ στα Σκόπια είναι ακριβώς η «πλατφόρμα των Τιράνων», στην οποία –με πρωτοβουλία του κ. Ράμα– κατέληξαν όλα τα κόμματα των Αλβανών της ΠΓΔΜ και στη βάση της οποίας έγινε και ο κυβερνητικός συνασπισμός υπό τον κ. Ζάεφ.

Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η στάση αυτή των Αλβανών αποτελεί μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης ανάμεσα στην Αθήνα και τα Τίρανα, αντανάκλαση του οποίου θα είναι και η προώθηση της ελληνοαλβανικής συμφωνίας.

Πηγές της αντιπολίτευσης στα Τίρανα συνέδεσαν μάλιστα την πρόσφατη δήλωση του κ. Καμμένου, ο οποίος από τα Ψαρά, απέναντι από την Τουρκία, είπε ότι «η Ελλάδα σύντομα θα μεγαλώσει», με την υπογραφή της ελληνοαλβανικής συμφωνίας, η οποία θα δώσει στην Ελλάδα τη δυνατότητα είτε να κηρύξει αποκλειστική οικονομική ζώνη είτε να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Ιόνιο.

Η εκτίμηση που έκαναν διπλωματικές πηγές στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για την προσφυγή του κ. Ράμα στο δικαστήριο εναντίον της προηγούμενης συμφωνίας ήταν ότι προσπάθησε να προφυλάξει την Τουρκία, καθώς η εφαρμογή της θα άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο επίκλησής της και απέναντι στην Τουρκία.

Ο κ. Κοτζιάς έχει διαβεβαιώσει από βήματος Βουλής ότι τη διαπραγμάτευση με την Αλβανία «για το σύνολο των διαφορών» κάνει «ομάδα υπηρεσιακών παραγόντων, όλοι εξέχουσες προσωπικότητες».

Δηλαδή αυτοί που έκριναν ότι ο κ. Ράμα εξυπηρετεί τους Τούρκους χαράσσουν τη γραμμή της διαπραγμάτευσης εκ νέου υπό τον κ. Κοτζιά, έτσι ώστε να μπορεί η Ελλάδα να αξιοποιήσει το αποτέλεσμα με την Αλβανία και σε άλλα μέτωπα καθορισμού θαλάσσιων συνόρων, δηλαδή κυρίως με την Τουρκία.

Μένει να φανεί πόσο παρελθόν είναι διατεθειμένος να ξεπεράσει ο κ. Ράμα.