ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΕΧΝΙΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ

Toυ Ιωάννη Κόντου*

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι ο πλέον εντυπωσιακός κλάδος της Πληροφορικής. Οι ορισμοί του επιστημονικού και τεχνολογικού πεδίου της ΤΝ που απαντώνται στην διεθνή βιβλιογραφία πάσχουν από ένα ή περισσότερα ελαττώματα όπως ασάφεια, κυκλικότητα ή αναφορά στην ανθρώπινη νοημοσύνη που και αυτή δεν είναι καλώς ορισμένη αφού ακόμη δεν έχει βρεθεί ούτε το πως μετράει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στο επίπεδο νευρώνων.

 


Εν όψει της ανωτέρω δυσκολίας δημιουργίας ενός ικανοποιητικού ορισμού του «όλου» πεδίου της ΤΝ έχω προτείνει προς το παρόν να την θεωρήσουμε ως ένα υπερσύνολο πολλών επί μέρους κλάδων οι οποίοι είναι ευκολότερο να ορισθούν με κάποια ακρίβεια και λογική συνέπεια αλλά και χωρίς κυκλικότητα.

Αναφέρονται κατωτέρω μερικοί από τους κλάδους αυτούς:

Αναλογικός Συμπερασμός (Analogical Reasoning)

Αναπαράσταση Γνώσεων (Knowledge Representation)

Αυτόματος Συμπερασμός (Automatic Reasoning)

Έμπειρα Συστήματα (Expert Systems)

Επαγωγικός Λογικός Προγραμματισμός (Inductive Logic Programming)

Επεξεργασία Γνώσης (Knowledge Processing)

Επεξεργασία Φυσικής Γλώσσας (Natural Language Processing)

Επίλυση Προβλημάτων (Problem Solving)

Λογικός Προγραμματισμός (Logic Programming)

Μηχανική Μάθηση (Machine Learning)

Μηχανική Συνείδηση ( Machine Consciousness)

Υπολογιστική Ανακάλυψη ( Computational Discovery)

Υπολογιστική Δημιουργικότητα ( Computational Creativity) ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΤΝ

Οι μέθοδοι και τα υπολογιστικά εργαλεία που έχουν προκύψει από τις έρευνες στα ανωτέρω πεδία έχουν εφαρμοστεί σε πολλά προβλήματα όπως :

Αναγνώριση Προσώπων (Face Recognition)

Αυτόνομα Αυτοκίνητα (Autonomous Cars)

Αυτόνομα Ρομπότ (Autonomous Robots)

Αφήγηση Επιχειρηματικών Ιστορικών (Narrative Generation from Business Records)

Βιομηχανικός Αυτοματισμός (Industrial Automation)

Γεωργία Ακριβείας (Precision Agriculture)

Ιατρική Διάγνωση (Medical Diagnosis)

Κυβερνοασφάλεια (Cyber Security)

Μη-Επηνδρωμένα Σκάφη Υδάτων και Αέρος (Drones)

Σχεδίαση Φαρμάκων (Drug Design)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΝ

Οι μέθοδοι υλοποίησης Συστημάτων ΤΝ ομαδοποιούνται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες ήτοι:

Α: Συμβολική ΤΝ (symbolic AI) που βασίζεται στην μακροσκοπική μίμηση ή προσομοίωση των νοητικών διεργασιών του ανθρώπου με αλγορίθμους και συστήματα που βασίζονται στη γνώση και την επεξεργασία της χρησιμοποιώντας συμβολικές δομικές μονάδες (π.χ. λογικούς κανόνες).

Β: Συνδετική ΤΝ (connectionist AI) : Βασίζεται στην λεπτομερή μίμηση της βιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας απλοποιημένα μοντέλα των νευρώνων του ανθρώπινου νευρικού συστήματος που ενίοτε αποκαλούνται «τεχνητοί νευρώνες» και έχουν την δυνατότητα «μάθησης» η προσαρμογής με τη χρήση πλήθους παραδειγμάτων .

Γ: Στατιστική ΤΝ (statistical AI) : Βασίζεται στη χρήση μεθόδων της Στατιστικής και της Θεωρίας Πιθανοτήτων.

Ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή της ιστορικής βάσης της μεθόδου Α που τυγχάνει και της προτίμησής μου.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗΣ ΤΝ

Η συμβολική ΤΝ βασίζεται συνήθως στην Τυπική Λογική που έχει προκύψει από αρχαίες θεωρητικές δραστηριότητες που αποσκοπούσαν στην μελέτη της ανθρώπινης Λογικής.

Το κεντρικό θέμα της Λογικής είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων, δηλαδή αληθών προτάσεων, που προκύπτουν από ένα σύνολο προϋποτιθέμενων αληθών λογικών προτάσεων ακολουθώντας μία αυστηρά διατυπωμένη διαδικασία.

Τα πρώτα βήματα δημιουργίας του πεδίου της Λογικής έγιναν από τους Ίωνες φιλόσοφους ιδίως από τον Ηράκλειτο (6ος π.Χ.) και τους Ελεάτες Παρμενίδη και Ζήνωνα (τέλη 6ου και 5ος π.Χ.).

Ακολούθησαν οι Σοφιστές όπως ο Πρωταγόρας και ο Πρόδικος, ο Σωκράτης και οι μαθητές του όπως ο Πλάτων, οι Μεγαρικοί Ευκλείδης και Στίλπων και οι Κυνικοί όπως Αντισθένης και Κράτης.

Στην παγκόσμια βιβλιογραφία ο Αριστοτέλης (4ος π.Χ.) θεωρείται ο θεμελιωτής της Λογικής ως επιστήμης με έργα του, τα οποία αποτελούν το “Όργανον”. Το “Όργανον” αποτελείται από τις εξής πραγματείες: “Κατηγορίαι”, “Περί Ερμηνείας”, “Αναλυτικά Πρότερα”, “Αναλυτικά Ύστερα”, “Τοπικά” και “Περί Σοφιστικών Ελέγχων”.

Μετά τον Αριστοτέλη ασχολήθηκαν με τη Λογική οι Στωικοί Φιλόσοφοι, όπως ο Ζήνων, ο Κλεάνθης και ο Χρύσιππος (4ος και 3ος αιώνας π.Χ.).

Θεμέλιος λίθος της θεωρίας του Αριστοτέλη είναι ο “Συλλογισμός”. Ο Συλλογισμός είναι ένας απλός συμπερασμός ή διαλογισμός αποτελούμενος από δύο προκείμενες κατηγορικές προτάσεις και ένα συμπέρασμα. Ένας ορισμός του συλλογισμού έχει δοθεί από τον ίδιο τον Αριστοτέλη ως εξής:

“Εστί δη συλλογισμός λόγος , εν ω τεθέντων τινών , έτερόν τι των κειμένων εξ ανάγκης συμβαίνει δια των κειμένων ” (Τοπικά, Α).

ΠΡΩΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ειδήσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν προσφάτως κατακλύσει τον διεθνή τύπο με προοπτικές και υποσχέσεις για σοβαρή οικονομική ανάπτυξη που θα ακολουθήσει την ευρεία εφαρμογή τους.

Είναι εύλογο το ερώτημα σε ποιο βαθμό μπορεί και η Ελλάδα να συμμετάσχει στη νέα τεχνολογική και βιομηχανική επανάσταση. Το σύνηθες εμπόδιο για τέτοιες εξελίξεις στην χώρα μας είναι η έλλειψη σοβαρής αναπτυξιακής πολιτικής για την επαρκή αξιοποίηση των διάσπαρτων αλλά λίαν αξιόλογων καινοτομικών πρωτοβουλιών από Έλληνες επιστήμονες και τεχνολόγους στηριζόμενων σε νέες τεχνολογίες και ειδικά στην Τεχνητή Νοημοσύνη.

Είναι μεγάλο κρίμα γιατί ιστορικά ο Ελληνικός Πολιτισμός έχει επιτύχει τεράστια καινοτομική προσφορά στην παγκόσμια τεχνολογία και σήμερα ακόμη διαθέτει τεράστιο κεφάλαιο δημιουργικών επιστημόνων και τεχνολόγων που προσφέρουν παγκοσμίως στην τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη του πλανήτη.

Με την κατάρτιση και την εφαρμογή της κατάλληλης αναπτυξιακής πολιτικής η Ελλάδα αντί για χώρα χαμηλού κόστους εργασίας έχει την δυνατότητα να εξελιχθεί σε χώρα υψηλά αμειβομένης εργασίας έντασης γνώσης με σημαντική παραγωγή σύνθετων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Από τους αρχαίους χρόνους η Ελλάδα πρωτοστατεί στην τεχνολογική καινοτομία με επιτεύγματα όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (Πρώτος Υπολογιστής Παγκοσμίως) και οι Αυτοματισμοί της Ελληνιστικής Περιόδου με προδρόμους την ενσωμάτωση γνώσης για την όραση στον Παρθενώνα και το Αριστοτελικό έργο. Όμως και στην σύγχρονη εποχή εμφανίστηκαν στην Ελλάδα καινοτόμες προσπάθειες στο γενικότερο πεδίο της Πληροφορικής ως έργα που εκτελέστηκαν στο Τμήμα Υπολογιστών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.

Μερικά από τα υλοποιημένα συστήματα που προέκυψαν από τις προσπάθειες αυτές είναι:

1970: Πρώτος Ελληνικός Ηλεκτρονικός Ψηφιακός Υπολογιστής με καινοτομίες όπως σχεδίαση με λογισμική εξομοίωση της Κεντρικής Μονάδας Επεξεργασίας (CPU) και μικρο-προγραμματισμός εντολών μηχανής

1970: Πρώτο Ελληνικό Σύστημα Υπολογιστικής Επεξεργασίας Φυσικής Γλώσσας με δημοσίευση στο Συνέδριο Τεχνητής Νοημοσύνης της Ρώμης το 1971

1975: Πρώτο Ελληνικό Υπολογιστικό Σύστημα Διευθύνσεως Πυρός Πυροβολικού

1975: Πρώτο Ελληνικό Υπολογιστικό Σύστημα δύο δικτυωμένων υπολογιστικών υποσυστημάτων για την αυτόματη ανάλυση και επεξεργασία φωτογραφιών Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων από τους επιταχυντές του CERN.

1986: Πρώτο Ελληνικό Υπολογιστικό Σύστημα αυτόματης επεξεργασίας και διαχείρισης μετρήσεων ραδιενέργειας δειγμάτων τροφών και άλλων υλικών μετά το πυρηνικό ατύχημα του Chernobyl στην Ουκρανία.

1992: Πρώτο Ελληνικό Σύστημα ΤΝ με Αυτόματη Εξήγηση

2000: Πρώτο Ελληνικό Σύστημα ΤΝ Φαρμακευτικής Αγωγής

Οι προσπάθειες όμως αυτές έμειναν αναπτυξιακά αναξιοποίητες ελλείψει επαρκούς κρατικού καιιδιωτικού σχεδιασμού.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Με την έναρξη της παρούσας κρίσης Ο ΣΕΒ παρήγγειλλε στην εταιρεία McKinsey & Company μια μελέτη για τον καθορισμό ενός νέου προτύπου ανάπτυξης και στρατηγικής για την Ελλάδα με τίτλο: «Η Ελλάδα 10 Χρόνια μετά» (με εκδοθείσα περίληψη τον Σεπτέμβριο του 2011) .

Το πρόβλημα με την μελέτη της McKinsey είναι ότι καταλήγει(από άγνοια ελπίζω και όχι πρόθεση) να προτείνει εστίαση της Ελληνικής οικονομίας σε τομείς ήσσονος σημασίας και παραβλέποντας σχεδόν εξ ολοκλήρου τις δυνατότητες των νέων ειδικά Ελλήνων για την ανάπτυξη Νεων και Υψηλων τεχνολογιών. Ως παράδειγμα αναφέρω ότι υπάρχουν δεκάδες Ελληνικές εταιρείες που ασχολούνται με την Δαστημικη τεχνολογία και έχουν συνάψει και εργολαβίες με το εξωτερικό.

Η μελέτη Mc Kinsey περιέχει προτάσεις πολιτικής για τεχνολογίες «αναδυόμενους αστέρες» όπως τους αποκαλεί. Ο κατάλογος όμως των προτάσεων αυτών είναι ελλιπής γιατί δεν εξαντλεί τις δυνατότητες του Ελληνικού επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού του εσωτερικού και του εξωτερικού.

Συγκεκριμένα λείπουν από τις προτάσεις τους νέες τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης για τις οποίες Έλληνες του εσωτερικού και του εξωτερικού διαθέτουν τεχνογνωσία στην οποία μπορεί να στηριχθεί μια νέα αναπτυξιακή πολιτική σε τομείς εφαρμογών όπως :

Συστήματα Εξαγωγής Πληροφορίας, Συστήματα Ιατρικών Εφαρμογών, Ευφυή Συστήματα Γεωργίας Ακριβείας, Συστήματα Αυτοματισμού Πλοίων, Λογισμικό Κινητής Τηλεφωνίας, Λογισμικό Αμυντικών Εφαρμογών και Κυβερνοασφάλειας, Βιομηχανική Ρομποτική, Αυτόνομα Πλωτά Σκάφη, Υποβρύχια Σκάφη και Αεροσκάφη, Αυτόματοι Ξεναγοί Μουσείων και άλλα ευφυή συστήματα Τουρισμού.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΝ ΠΟΥ ΕΧΩ ΔΙΕΥΘΥΝΕΙ

Σύστημα Απάντησης Ερωτήσεων φυσικής γλώσσας από βάση κειμένων προδιαγραφών και παρενεργειών φαρμάκων

Σύστημα Μηχανικής Μάθησης από βάση κειμένων οικονομικών ειδήσεων.

Σύστημα υποστήριξης Μηχανικής Μετάφρασης εγχειριδίου λογισμικού

Σύστημα Απάντησης Ερωτήσεων φυσικής γλώσσας για τουρίστες από βάση κειμένων καταλυμάτων, αρχαιολογικών χώρων και πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Σύστημα Απάντησης Ερωτήσεων φυσικής γλώσσας από βάση κειμένων Ελληνικών μυθιστορημάτων.

Από το 1990 ασχολούμαι με την προσφάτως ονομασθείσα πτυχή της «Εξηγήσιμης ΤΝ» ή «ΕΤΝ» (Explainable A.I. ή XAI.), η οποία προσφέρει στον μεν υλοποιητή του συστήματος δυνατότητες επιτυχέστερης και ταχύτερης εκσφαλμάτωσης (debugging) των συστημάτων που σχεδιάζει και υλοποιεί στον δε τελικό χρήστη φιλικότερη διεπαφή με το σύστημα. Επισημαίνεται ότι σε Έκθεση της κυβέρνησης των Η.Π.Α. που καταρτίσθηκε το 2016 από την κοινοπραξία πολλών επισήμων φορέων και επιχειρηματικών παικτών των Η.Π.Α τονίστηκε η σημασία της ΤΝ και ειδικά της ΕΤΝ (XAI) για την ανάπτυξη της σχετικής βιομηχανίας.

Στις κοινοπραξίες υλοποίησης των παραπάνω συστημάτων συμμετείχαν το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης ,το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και ο Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκων καθώς και Ελληνικές επιχειρήσεις μεταξύ των οποίων οι Omega Technology, ISS, Φαρμέτρικα, Interoptics, Knowledge και Singular με συμμετοχή μεγάλου αριθμού στελεχών τους.

Δεδομένου ότι υπάρχουν και πολλές άλλες σχετικές δραστηριότητες συμπεραίνω ότι η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να αναπτυχθεί στην αιχμή της Τεχνολογίας της Τεχνητής Νοημοσύνης με την αξιοποίηση του επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού της.

Περισσότερα στο πρόσφατο βιβλίο μου «Τεχνητή Νοημοσύνη και Ελληνικές Εφαρμογές», Νότιος Άνεμος, Αθήνα, 2017.

*Ομότιμος Καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή:Militaire.gr

Related Post

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *